45 yıl önceki tecavüz yeniden gündemde! Roman Polanski davası hakkında 9 SORU 9 CEVAP

Dünya sinemasının ayakta alkışlanan direktörlerinden biriyken, bir anda ABD'nin en ünlü kanun kaçağına dönüştü. Ortadan geçen 40 yıldan fazladır, yapıtları kesimin en bedelli mükafatlarına layık görülürken o, koluna kelepçelerin takılacağı endişesiyle merasimlere dahi katılmadı.

Bahsettiğimiz kişi Polonya asıllı Fransız direktör Roman Polanski'den diğeri değil elbette... Chinatown, Rosemary's Baby, The Pianist, Ghost Writer üzere sinemalarıyla sinema tarihinin unutulmazları ortasına giren Polanski, reşit olmayan bir kız çocuğuyla cinsel ilgiye girme kabahati işlediği için yıllardır ABD'nin arananlar listesinin zirvesinden inmiyor.

Geçtiğimiz hafta bu bahiste yaşanan değerli bir gelişme, Polanski'nin isminin önüne "pedofil", "çocuk tecavüzcüsü" üzere fecî sıfatlar ekleyen olayı 1977'den bugüne taşıdı.

12 yıldır saklı tutulan ve hafta başında basınla paylaşılan evraklar, Polanski'nin yargılandığı davanın merhum yargıcı Laurence Rittenband'in (kamuoyu baskısının da etkisiyle), savcılık ile direktörün avukatları ortasındaki muahedeye uymaktan vazgeçtiğine ve Polanski'yi mahpusla cezalandırmaya karar verdiğine işaret ediyor.

Nitekim Polanski geçmişte yaptığı açıklamalarda, adil bir biçimde yargılanamayacağını düşündüğü için ABD'den kaçtığını söylemişti. Emekli Savcı Roger Gunson'ın 2010 yılında verdiği yeminli sözün metnini içeren evraklar, Polanski'nin bu telaffuzunda haklılık hissesi olabileceğine işaret ediyor.

Bütün bunları aşağıda detaylarıyla masaya yatıracağız lakin öncesinde Polanski'yi çok yakından tanımayanlar ve olayların evveliyatını kaçıranlar için bir "Ne olmuştu?" ile başlayalım. İşte 9 soruda Roman Polanski davası...

1) ROMAN POLANSKI KİMDİR? HANGİ SİNEMALARI YÖNETTİ?

Tam ismi Rajmund Roman Thierry Planski olan Roman Polanski, 1933 yılında Fransa'da doğdu. Üç yaşındayken ailesiyle birlikte babasının doğum yeri olan Polonya'nın Krakow kentine taşındı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Polonya'nın Nazi işgali altında olduğu devirde, anne ve babası toplama kamplarına gönderildi. Annesi 1941'de Auschwitz'de öldü, Polanski ise hudut dışı edilmemek ismine çeşitli Polonyalı ailelerin yanında yaşadı. Nihayet 1944 yılında babasına kavuştu.

Polonya ve Fransa'nın yanı sıra İngiltere ve ABD'de de sinemalar çeken Polanski, direktör, senaryo muharriri ve oyuncu olarak kameranın önünde de gerisinde da yer aldı. 

İlk uzun metrajlı sineması Noz w wodzie (Knife in the Water) 1962'de Polonya'da çekildi ve Yabancı Lisanda En Güzel Sinema kategorisinde Oscar'a aday oldu. Polanski, o günden bu yana Chinatown ve Tess üzere sinemalarıyla Oscar'ların yanı sıra BAFTA, Cesar, Altın Küre ve Altın Palmiye ödüllerinde de sayısız adaylıklar elde etti. 2003 yılında The Pianist ile En Düzgün Direktör Oscar'ı ve En Âlâ Sinema BAFTA'sı dahil birçok mükafatı silip süpüren Polanski'ye Oscar heykelciğini Fransa'ya giden Harrison Ford elden teslim etmişti.

2) ROMAN POLANSKI'NİN EŞİ SHARON TATE'E NE OLDU?

1968 yılında Hollywood'a taşınan Polanski'nin ABD'de çektiği birinci sinema Rosemary's Baby oldu. Sinemanın muvaffakiyetinin akabinde mesleği yükselişe geçen Polanski, o yıllarda çok müthiş bir olay yaşadı. İkinci eşi Sharon Tate, ABD tarihinin en tanınmış seri katillerinden biri olan Charles Manson'ın yandaşları tarafından katledildi. Valley of the Dolls sinemasıyla ünlenen Tate o sırada Polanski'nin bebeğine gebeydi.

Cinayetler işlendiğinde Polanski ve Tate, Beverly Hills'de bulunan "Cielo Drive No: 10050" adresli malikanede yaşıyordu. (Olay sırasında Polanski konutta değildi.) Hollywood'da bir türlü istediği yeri elde edemeyen ve bu meskeni hayal kırıklıklarını temsil eden bir saplantı haline getirmiş olan Manson, 8 Ağustos 1969'da dört takipçisine konutu basıp içeride kim varsa öldürmelerini emretti. Küme, Tate ile konukları Jay Sebring, Abigail Folger, Wojciech Frykowski'yi saatler süren azaplar sonunda hunharca katletti. Şimdi 18 yaşında olan Steven Parent da tam meskenden çıkarken katillere yakalandı ve öldürüldü.

Polanski bu olaydan sonra yine Avrupa'ya döndü ve 1971 yılında Macbeth sinemasını çekti. William Shakespeare'in tıpkı isimli yapıtından uyarlanan sinema epey kanlı sahneler içeriyordu.

3) POLANSKI HAKKINDAKİ DAVA NEDEN AÇILDI?

1977 yılında, Vogue mecmuasının Fransızca versiyonunun konuk editörlüğünü yapan Polanski, Samantha Gailey (şu anki soyadı Geimer) isimli kızla cinsel bağa girmekle suçlandı. O sırada Polanski 43, Gailey ise 13 yaşındaydı.

Polanski, Jack Nicholson'ın efsanevi parti meskeninde fotoğraf çekimi mazeretiyle bir ortaya geldiği Gailey'i meskende öteki kimsenin olmadığı bir sırada şampanya ve uyku ilacıyla uyuşturarak tecavüz etmekle suçlanıyordu.

Gailey'nin başından geçen müthiş olayı erkek arkadaşına anlattığını duyan annesinin derhal polise başvurmasından bir gün sonra Polanski gözaltına alındı.

Hakkında hazırlanan iddianamede Polanski uyuşturucu yardımıyla tecavüz, sapıklık, fiili livâta, 14 yaşından küçük bir çocukla müstehcen ve şehvani hareketlerde bulunmak, reşit olmayan bir bireye denetime tabi unsur sağlamak üzere altı farklı kabahatle itham edildi.

4) MAHKEME SÜRECİNDE NELER YAŞANDI?

Duruşmalar sırasında, hem olayın yaşandığı konutun sahibi Jack Nicholson hem de o yıllardaki sevgilisi aktris Anjelica Huston, Polanski'ye karşı tabir verdi.

Başlangıçta suçlamaların tamamını reddeden Polanski, ilerleyen evrede Gailey'nin avukatı Lawrence Silver ile bir mutabakata vardı. Silver, genç müvekkilinin şahit kürsüsüne çıkmasını ve medya sirkinin kurbanı olmasını istemiyordu. Üstelik Gailey tabirinde daha evvel de uyku ilacı aldığını ve tecavüz sırasında bakire olmadığını açıklamıştı. Bütün bunların manşetlere taşınmasını istemeyen Silver'ın teşebbüslerinin akabinde savcılık, Polanski'ye bir mutabakat teklif etti.

Polanski öteki suçlamaların düşürülmesi karşılığında cezası çok daha düşük bir cürüm olan "reşit olmayan bireyle yasa dışı cinsel ilişki" suçlamasını kabul etti. Örneğin uyuşturucu vererek tecavüz, en az 3 yıl mahpus cezası manasına geliyordu. Reşit olmayan bireyle cinsel bağlantı ise en az 1 yıl mahpus cezası istenen bir kabahatti. Ceza istemi ise yargıcın iradesine bırakılıyordu.

Polanski'nin avukatı Douglas Dalton'ın 2009 yılında New Yorker mecmuasına anlattığına nazaran, ceza duruşmasından üç gün evvel, değerli bir gelişme yaşandı. Yargıç Laurence Rittenband, Dalton'ı ve Savcı Robert Gunson'ı kayıt dışı bir toplantı için odasına çağırdı ve Polanski'yi psikiyatrik kıymetlendirme için en fazla 90 günlüğüne bir eyalet hapishanesine göndermeye karar verdiğini açıkladı. Bu değerlendirmeden problemsiz çıkması durumunda Polanski için mahpusta kaldığı müddet kâfi ceza kabul edilecek, direktör özgür bırakılacaktı.

Rittenband, Gunson ve Dalton'a bu öneriyi kendi fikirleriymiş üzere sunmalarını ve kendisinin de kabul edeceğini söyledi. Polanski o sırada bir sinema çekiminin ortasında olduğundan, Dalton 90 günlük bir erteleme istedi. Yargıç bunu da kabul etti ve gerekirse uzatma kelamı verdi. Lakin 10 gün sonra Polanski, Batı Almanya'da yanında bir sarışın bayanla keyif çatarken görüntülenince Yargıç Rittenband'i kızdırdı. Rittenband yaptığı açıklamada, "Bana 400 çalışanın Polanski'yi beklediği söylenmişti. Belirli ki kandırılmışım" diyordu.

90 günün sonunda Polanski, kıymetlendirme için cezaevine gönderildi ve 42 günün akabinde salıverildi. Polanski mutabakat gereği bundan sonra hayatına kaldığı yerden devam edeceğini zannediyor fakat yanılıyordu. Çünkü Rittenband yeni bir ceza duruşması yapılmasına karar vermişti.

Rittenband, bu duruşmanın iki gün öncesinde Dalton ve Gunson'la yine bir ortaya geldi. Sırf ünlü olduğu için Polanski'ye yumuşak davranmış üzere göründüğünü düşünüyor, Polanski'yi en az 48 gün daha mahpusa göndermeyi ve başlangıçtaki plan olan 90 günü doldurmayı tasarlıyordu. Akabinde da Yeşil Kartı ya da ABD vatandaşlığı olmayan direktörü hudut dışı etmeyi öngörüyordu. Avukat ve savcıya "50 yıl mahpus bile verebilirim" demişti Rittenband.

Dalton'ın bunları müvekkiline aktarmasıyla Polanski, Londra'ya gerçek hareket eden birinci uçağa atlayıp ABD'den ayrıldı. Akabinde da doğum yeri olan ve vatandaşlığı bulunan Fransa'ya kaçtı.

5) POLANSKI ABD'DEN KAÇTIKTAN SONRA NELER YAŞANDI?

Polanski hala Fransa'da yaşıyor ve hakkında çıkarılmış bir Interpol Kırmızı Bülten'i bulunuyor. Lakin vatandaş olduğundan ve ceza duruşması tamamlanmadığından ABD'ye iade edilemiyor. Polanski bu nedenle ABD'yle iade muahedesi olan ülkelere de gitmiyor.

Aradan geçen müddette birçok kıymetli gelişme oldu. Örneğin 1988 yılında Samantha Geimer (Gailey), Polanski'ye cinsel atak, taammüden duygusal kahır yaşatma ve baştan çıkarma suçlamalarıyla bir dava daha açtı. Bu dava, 1993 yılında taraflar ortasında yapılan ve Polanski'nin Geimer'a 600 bin dolar ödemesini öngören bir mutabakatla sonuçlandı.

Eylül 2009'da kendisine Zürih Sinema Şenliği'nde verilecek "Yaşam Uzunluğu Başarı" mükafatını almak üzere gittiği İsviçre'de hudutta gözaltına alınan Polanski, mahkemenin iade talebini değerlendirdiği süreçte mesken mahpusunda kaldı. Temmuz 2010'da talep reddedildi ve Polanski hür bırakıldı.

Polanski'nin yargılandığı süreçte vazife yapan Savcı Roger Gunson, 2010 yılında kapalı kapılar gerisinde verdiği bir yeminli sözde, Rittenband ve Dalton'la 1979 yılında yaptıkları görüşmelerin ayrıntılarını açıkladı. Avukatları, Polanski'nin adil olmayan bir muameleye maruz kaldığına işaret edebilecek bu sözün üzerindeki kapalılık kararının kaldırılması tarafında tekraren müracaat yapsa da her seferinde olumsuz karşılık aldı.

Nisan 2017'de Los Angeles Yüksek Mahkemesi Yargıcı Scott Gordon, Polanski'nin gıyabında yargılanma talebini reddetti. Gordon, Polanski'nin evvel ABD'ye dönüp mahkemenin karşısına çıkmasını gerektiğini belirtti. 2019 yılının ilkbaharında ise Polanski'nin avukatları mahkemeye başvurarak mahpus isteminin iptalini istedi. Fakat Yargıç Gordon, hala kaçak pozisyonunda olan Polanski'nin talebine olumlu cevap verilmesinin mümkün olmadığına hükmetti.

6) SAMANTHA GEIMER SUÇLAMALARINI SÜRDÜRÜYOR MU?

Yukarıda da dediğimiz üzere, avukatının yönlendirmeleri sonucu mahkeme karşısına çıkmayan Samantha Geimer, yalnızca büyük heyet önünde yeminli söz verdi.

İfadesinde Polanski'den korktuğunu, meskene gitmek istediğini ve kendisini öpmeye çalışan Polanski'ye "Hayır, uzak dur, yapma" dediğini söyleyen Geimer, direktörün kendisine regl tertibi ve doğum denetim hapı kullanıp kullanmadığı üzere sorular sorduğunu da belirtiyordu. Her şey bittikten sonra ağlayarak otomobile bindiğini söyleyen Geimer, Polanski'nin kendisini meskene götürdüğünü ve kimseye bir şey söylememesi için tembihlediğini de kelamlarına ekliyordu.

Aradan geçen yıllarda Geimer, Polanski'nin yaptıklarının çok yanlış olduğunu daima vurgulasa da direktörün destekçileri tarafından da tersleri tarafından da ağır tenkitlere maruz kaldı. Bir küme Geimer'ı para avcısı olmakla suçlarken başka küme Polanski'yi affetmesinin kabul edilebilir bir şey olmadığını belirtiyordu. (Örneğin 2020'de Cesar'daki protestolarının akabinde, Haenel ve Siciamma'yı "fırsatçılıkla" suçlaması tartışma yarattı.)

Geimer, mahkeme karşısına birinci kere Haziran 2017'de çıktı ve Yargıç Gordon'a, "Size yalvarıyorum bana ve aileme acıyın ve bu işi bitirin. Biz insanız, kazanımlar ya da kayıplar değiliz" dedi. Davanın bitmesini yahut Polanski'nin gıyabında yargılanmasını istediğini zira medyanın ilgisinin tecavüzden daha makûs olduğunu belirten Geimer şunları söyledi:

"Ertesi gün üzgün olduğunu biliyordum. Eminim yaptığı şeyden anında pişman olmuştu. Üstelik benim için insanların düşündüğü kadar travmatik bir durum yoktu. Cinsel manada faal bir ergendim. Korkutucuydu fakat sıra dışı değildi, oburlarının başına daha berbat şeyler de geldiğini anlayabiliyordum. İnsanların düşündüğü kadar travmatize olmamıştım."

Polanski'yi bir pedofil olarak görmediğini de söz eden Geimer, "Neredeyse 14 yaşındaydım, 10 yaşında değildim" diye konuştu. Herkesin fikrine hürmet duyduğunu belirten Geimer, "Sırf diğerlerini eğlendirmek için hislerimi ortaya döküp kendime acımaya zorlanmamalıyım. Bunu yapmayacağım, ben iyiyim" dedi. Gordon ise bir nihayete kavuşmanın Geimer'ın hakkı olduğunu ancak bunun anahtarının yalnızca ve yalnızca Polanski'nin elinde olduğunu söz etti.

7) NE OLDU DA BU BAHİS 45 YIL SONRA TEKRAR GÜNDEME GELDİ?

Polanski'nin avukatlarının yıllardır açıklanmasını istediği 2010 tarihli doküman nihayet açıklandı. Los Angeles Bölge Savcısı George Gascon'un daha evvelki savcıların yaptığı itirazları geri çekmesinin akabinde açıklanan dokümana nazaran Savcı Gunson, 2010'da verdiği tabirde şöyle diyordu:

"Yargıç ona iki başka sefer kelam verdi lakin sonra bu kelamından döndü. Münasebetiyle eyalet hapishanesine gönderileceği söylendiğinde yargıca güvenmemesi ya da güvenememesi benim için şaşırtan değildi."

Gunson, "Rittenband, psikiyatrik kıymetlendirme raporlarının yüzeysel olduğunu ve yaşananları örtbas etmeyi hedeflediğini düşünüyordu" derken, kendisinin de bu görüşe katıldığını Polanski'nin hatalarının raporda değersiz üzere gösterildiğini belirtiyordu.

Savcı Gunson, yargıcın Polanski'ye 50 yıl ceza verebileceğini zira mühlet üzerinde uzlaşmamış olduklarını da tabir ediyor lakin Rittenband'in danışıklı dövüşüne itiraz ettiğini ve kendisini Polanski'ye verdiği kelamı tutmamış üzere hissettiğini de ekliyordu.

Savcı George Gascon ise Geimer'ın davanın sona ermesi istikametindeki dileğini yerine getirmek ve kamuoyuna karşı şeffaf olmak için evrakın açıklanmasını kabul ettiğini tabir etti.

Gascon yazılı açıklamasında, "Bu dava Kaliforniya tarihinin en uzun müddetli davalarından biri kabul ediliyor. Yıllar boyunca kurumumuz kurbanın ve kamuoyunun bilmeye hakkı olan bir bilgiyi bilinmeyen tutmak için savaşmıştır" dedi.

Ancak Gascon, Polanski'nin mahkemeye çıkmaktan kurtulmasının kelam konusu olmadığını belirtti. Açıklamada Polanski'nin hala bir kanun kaçağı olduğu ve ceza duruşması için mahkemeye teslim olması gerektiği vurgulandı.

Avukat Harland Braun ise dokümanın kamuoyuyla paylaşılmasından birkaç gün evvel yaptığı açıklamada, Polanski'nin gıyabında yargılanması için teşebbüslerini yine ağırlaştıracağını söyledi. Şayet gıyabında yargılanma talebi kabul edilirse, Polanski kanun kaçağı olmaktan kurtulabilir.

Böyle bir durumda, Polanski'nin avukatlarının müvekkillerinin yolsuzluğa bulaşmış bir yargıç tarafından kâfi kanıt olmadığı halde mahkûm edilmek istendiği savunmasını mahkemeye taşıması bekleniyor.

8) POLANSKI HAKKINDA ÖBÜR EMSAL SUÇLAMALAR DA VAR MI?

Var, hatta geçtiğimiz yıllarda #MeToo hareketinin de tesiriyle çok sayıda bayan Polanski hakkında resmi şikâyetlerde bulundu.

Örneğin Ekim 2017'de, California'da yaşayan sanatçı Marianne Barnard, Polanski'nin kendisini şimdi 10 yaşındayken istismar ettiğini belirterek Los Angeles Emniyet Müdürlüğü'ne başvurdu.

Barnard'dan kısa bir müddet evvel de eski aktris Renate Langer, 1972 yılında şimdi bir çocuk modelken Polanski'nin kendisine iki sefer tecavüz ettiği suçlamasıyla Fransa polisine şikâyetçi oldu. 

Ağustos 2017'de ise Robin M. isimli bir bayan Polanski'nin kendisine 16 yaşındayken tecavüz ettiğini açıkladı. Vakit aşımı hasebiyle Polanski'ye dava açmayacağını belirten Robin M. lakin ABD'ye iade edilerek mahkeme karşısına çıkması durumunda, direktöre karşı tanıklık etmeye hazır olduğunu söyledi.

Robin M. "Şu an sesimi yükseltiyorum ki Samantha ve dünyanın geri kalanı, onun Roman Polanski'nin kurbanı olan tek çocuk olmadığını bilsin" diye konuştu.

Polanski'yi suçlayan bir öbür isim de fotoğrafçı Valentine Monnier. Monnier, Polanski'yi 1975 yılında kendisi 18 yaşındayken İsviçre'de bir kayak şalesinde tecavüz etmekle suçladı. Polanski suçlamaları reddetti.

9) POLANSKI SUÇLAMALAR HAKKINDA NE DİYOR?

Doğrusunu söylemek gerekirse, Polanski genç kızlara olan ilgisini hiç saklamıyor hatta kuvvetli bir biçimde savunuyor. Kendisinden yaşça çok küçük olan ve birçoğu kanunen yetişkin kabul edilmeyen kızlardan hoşlanmayı ve bu kızlarla birlikte olmayı doğal bir şey kabul ediyor.

Otobiyografisinde çeşitli vakitlerde 15 yaşındaki kızlarla bir arada olduğunu anlatan Polanski, Sharon Tate'in öldürülmesinden sonraki yas periyodunda kendisini ziyaret eden kızları "hepsi 16-19 yaşları arasındaydı" diye tanım ediyor.

Bu kızların kimileriyle birlikte olduğunu da söylemekten kaçınmayan Polanski, genç kızları, münasebet dinamiğindeki tüm gücü elinde tutan olgun birer yetişkin bayan, kendisini ise bu kızların cazipliği karşısında eli kolu bağlanmış zayıf bir adam olarak tanımlıyor. Hatta bütün erkeklerin kendisiyle tıpkı durumda olduğunu da kelamlarına ekliyor.

ABD'den kaçtıktan kısa bir mühlet sonra 1979'da Martin Ames'e verdiği tartışmalı röportajda kullandığı şu sözler de bu bakış açısını yansıtıyor:

"Birini öldürmüş olsam medyanın ilgisini bu kadar çekmezdi, anlıyorsun değil mi? Lakin iş genç kızlarla bir arada olmak olunca... Yargıçlar da genç kızlarla birlikte olmak istiyor. Heyetler de genç kızlarla bir arada olmak istiyor. Herkes genç kızlarla birlikte olmak istiyor."

Polanski, 1994'te verdiği bir röportajda Samantha Gailey olayından bir yıl evvel de Nastassja Kinski ile cinsel ilgi yaşadığını açıkladı. Direktörün, "Gençti ve aşk yaşıyorduk" dediği Kinski o sırada şimdi 15 yaşındaydı.

Polanski'nin uzun yıllardır evli olduğu iki çocuğunun annesi Emmanuelle Seigner ile şimdi 19 yaşındayken bir arada olmaya başlamış olması da dikkat alımlı bir ayrıntı. Çünkü Polanski o sırada 52 yaşındaydı.

Associated Press'in "Judge broke promise to let Polanski go free in rape trial, sealed testimony says", The Sun'ın "Who is Roman Polanski, did he plead guilty to rape and what happened to his wife Sharon Tate?", Vox'un "Roman Polanski is now facing a 5th accusation of sexual assault against a child", Variety'nin "Roman Polanski’s Rape Victim Urges Court to Drop 40-Year-Old Case" ve Far Out Magazine'in "The story of Roman Polanski's infamous escape from a sexual abuse prison sentence" başlıklı haberlerinden derlenmiştir.