Avrupa Bayanlar Futbol Şampiyonası (Euro 2022) geçtiğimiz pazar günü yapılan müsabakayla sona erdi. Konut sahibi İngiltere’nin Almanya’yı 2-1’lik skorla geçtiği maç ülke basınında çok geniş yer buldu.
Erkekler kadrosunun 1966’da kazandığı Dünya Kupası’ndan bu yana en büyük mükafatı İngiltere’nin kasasına yerleştirmeyi başaran “Dişi Aslanlar”ın oynadıkları futbolun kalitesi kadar çok konuşulan bir öteki şey daha vardı: Chloe Kelly’nin 110’uncu dakikada attığı ve İngiltere’ye kupayı getiren altın golden sonra formasını çıkarıp coşku içinde koşarak teknik yönetici Sarina Wiegman’a ve ekip arkadaşlarına sarılması.
Aslına bakılırsa futbol severler bu harekete pek de yabancı değil. Yeşil alanlarda daha evvel milyon sefer şahit olduğumuz bir kutlama biçimi bu. Hatta FIFA’nın kural kitabına nazaran futbolcuya sarı kart gösterilmesini gerektiren bir hareket. Hakikaten ulusal ligde Manchester City için ter döken 24 yaşındaki Kelly de formasını çıkardıktan sonra sarı kartla cezalandırıldı. (Daha sonra yaptığı açıklamada aldığı bu cezayı “hayatımın en yeterli sarı kartı” diye nitelendirecekti.)
Ertesi gün bu fotoğraf İngiltere’nin tüm gazetelerinde manşetleri süsledi.
BU SÜTYEN LATİFESİNE GEREK VAR MIYDI?
Kelly’nin sevinci bir anda toplumsal medyanın da gündemi oldu. Ulusal ekibin muvaffakiyetini alkışlamak için Twitter’a akın edenlerden biri de BBC televizyonunun spor yorumcusu ve efsane golcü Gary Lineker’dı. Lineker, 80’li yıllarda İngiltere ulusal ekibinin golcüsü olarak büyük başarılara imza atmış hatta 1986’da Dünya Kupası’nda attığı 6 golle gol hükümdarı olmuştu. Hasebiyle Kelly’nin yaşadığı anlayabilecek az sayıdaki bireyden biriydi.
Lineker sonradan sildiği tweet’inde “Dişi Aslanlar gittiler ve başardılar. Kelly İngiltere’nin kahramanıdır, tartışmasız” diyordu fakat tweet’te bir söz oyunu vardı.
“Tartışmasız” manasına gelen “bar none” sözü “bra none” olarak yazılmıştı. Lineker iki harfin yerini değiştirerek “sütyen” manasına gelen “bra” sözünü tweet’in bir yerine sıkıştırıvermişti.
Lineker’ın tweet’i kısa mühlet içinde karşılık yağmuruna tutuldu. Ekran imgeleri Twitter’da dolanmaya başladı. Birtakım kullanıcılar ünlü ismin tweet’ini daha da kaba espriler yapma fırsatı olarak görürken, Lineker’ı cinsiyetçilikle ve çocukça latifeler yapmakla suçlayanlar ve ağır bir lisanla eleştirenler de vardı.
Örneğin bir kullanıcı şöyle diyordu:
“Ciddi misin Gary? Epik bir galibiyet, bayan sporu ismine oyunun kurallarını değiştiren bir maç, ‘Yapamazsın’ denen tüm kız çocuklarına verilmiş bir yürek. Ve sen bütün bu zaferi bir bayanın giysisi/iç çamaşırıyla alakalı bir latifeye indirgiyorsun. Gündelik cinsiyetçilik burada bir salgın halinde ve Dişi Aslanlar daha uygununu hak ediyor.”
Gary Lineker 14 Ekim 1987’de oynanan 8-0’lık İngiltere-Türkiye maçında üç gol atmıştı. Fotoğrafta art plandaki oyuncumuz Tanju Çolak, sağdaki oyuncumuz ise 2014’te hayatını kaybeden Ali Çoban
Bir diğer kullanıcı, “Kadınlar sizin yapamadığınızı yaptı ve sen onların zaferini bir sütyen latifesine indirgedin. Bayan düşmanlığın ve kıskançlığın sana ihanet ediyor” tabirlerini kullanıyordu.
Gelen reaksiyonların akabinde Lineker tweet’i sildi lakin özür dilemeyi reddetti. Bayana yönelik şiddetle çaba eden Nia’ın yöneticisi Karen Ingala Smith’in “Lütfen şu an silinmiş olan makûs muhakeme yapıtı tweet’inize gelen cinsiyetçi karşılıklar için özür dileyin ve bu iletileri kınayın” davetine karşılık veren Lineker, “Kutlamayla alakalı bir söz oyunu yaptım yalnızca. Burada daima o denli saçmalıklar yapıyorum, buna erkek futboluyla ilgili mevzular da dahil. Birçok insan maçı izlemeyip bağlamı kaçırdığı için tweet’i sildim” sözlerini kullandı.
Maç sonrası tenkitlerden yayıncı kuruluş BBC de nasibini aldı. Kanalın bayanların zaferinin manzaralarını büsbütün erkeklerden oluşan Kasabian kümesine ilişkin bir müzik eşliğinde yayınlaması Twitter kullanıcılarını kızdırdı. Bir kullanıcı, “Turnuvayı kapatmaya uygun hiç mi bayan sanatçı yoktu BBC?” diye sordu.
ŞAMPİYONLUĞU GETİREN SÜTYENLER
Tartışmalar bir yana, Kelly’nin ve ekip arkadaşlarının giydikleri sütyenlerle ilgili hayli enteresan bir ayrıntı da ortaya çıktı.
The Guardian’ın haberine nazaran, Euro 2022 öncesi göğüs biyomekaniği uzmanları, futbolcuların karşılaşmalar sırasında azami rahatlıkla çaba verebilmeleri ve muhtaçlık duydukları göğüs ve sırt takviyesini alabilmeleri için her atlete özel sütyen reçete etti. Uzmanların elindeki bilgilere nazaran, bu sütyenler, sportmenlerin performanslarında da düzgünleşme sağladı.
Projeye liderlik eden isim olan Porthsmouth Üniversitesi’nden Prof. Dr. Joanna Wakefield-Scurr, gazeteye yaptığı açıklamada, “Eldeki kanıtlar bize spor sütyenlerinin performans, rahatlık ve sıhhat açısından yararları olduğunu gösteriyor. Spor yapan bayanlar için ayakkabılar kadar değerli olduklarını söyleyebiliriz” diye konuştu.
Pazartesi günü gazetecilere yaptığı açıklamada Kelly, “Ayakkabılarımı, formamı ve muhtemelen sütyenimi çerçeveleteceğim – mutlaka her şeyi!” diye konuştu.
Wakefield-Scurr ve çalışma arkadaşları, İngiltere Spor Enstitüsü’nün (EIS) iş birliği ile 2021 yazında gerçekleştirilen Tokyo Olimpiyatları ve Paralimpiyatları öncesi de 112 atlete emsal biçimde sütyen reçeteleri yazmıştı. Bu müdahale öncesinde atletlerin birçok üzerlerine tam oturmayan, gevşek sütyenler kullanıyordu. Kâfi takviye sağlamayan bu sütyenler nedeniyle birçok atlet göğüslerinde rahatsızlık ve ağrı hissettiğini belirtiyordu.
Sporcuların yüzde 87’si, reçete edilen sütyeni kullanmaya başladıktan dört hafta sonra yapılan ikinci görüşmede bu değişiklikten yarar sağladığını söylemişti. Atletlerin yüzde 17’si ise alandaki performanslarının arttığını bildiriyordu.
Wakefield-Scurr, “Bu bizi çok sevindirdi zira atletler alandaki performanslarında bir fark olduğunu fark etmişti ve bu fark sütyenlerini değiştirmelerinin sonucuydu” diye konuştu.
Kelly’nin kutlamasına dayanak verenlerden biri de 20 yılı aşkın vakit evvel misal bir kutlama yapan Brandi Chastain’di. 1999 Dünya Kupası’nda Çin karşısında ABD’yi zafere ulaştıran golün sahibi olan Chastain de zaferi formasını çıkarıp siyah spor sütyeniyle kutlamıştı. Bu kutlama o kadar ünlü oldu ki California’da bulunan Rose Bowl Stadyumu’nun dışına Chastain’in heykeli dikildi.
Kelly’nin kutlamasına dayanak verenlerden biri de 20 yılı aşkın vakit evvel benzeri bir kutlama yapan Brandi Chastain’di. 1999 Dünya Kupası’nda Çin karşısında ABD’yi zafere ulaştıran golün sahibi olan Chastain de zaferi formasını çıkarıp siyah spor sütyeniyle kutlamıştı. Bu kutlama o kadar ünlü oldu ki California’da bulunan Rose Bowl Stadyumu’nun dışına Chastain’in heykeli dikildi.
YANLIŞ SÜTYEN HER ADIMDA 4 SANTİMETRE KAYBETTİRİYOR
Spor sütyenleri genel olarak ikiye ayrılıyor. Birinci gruptakiler göğüsleri göğse bastırmak suretiyle hareketliliği azaltmaya çalışırken, göğüsleri iki başka kupun içine yerleştirerek desteklemeye çalışan sütyenler de var.
Wakefield-Scurr, futbolda çoklukla birinci kümedeki crop top gibisi sütyenlerin kullanıldığını belirterek, “Küçük göğüslü atletlerde bu çeşitler tesirli olabiliyor. Fakat bir de hibrit modeller var, crop top üzere görünüyor fakat içi biraz daha takviyeli. Chloe’nin giydiği sütyen bu türlü bir şeydi. Önden bakınca crop top üzere görünüyor lakin içinde daha fazla yapısal dayanak var” diye konuştu.
Wakefield-Scurr’ün altını çizdiği bu dayanak çok kıymetli. Zira tam oturmayan bir sütyen giymek, göğüs ağrısı, dokularda sarkma ve ciltte tahriş üzere çeşitli sıkıntılara neden olabiliyor. Araştırmacılara nazaran göğüsler yapılan sporun çeşidine nazaran hareket halindeyken 15 santimetreye kadar zıplayabiliyor. Üstelik tam oturmayan bir sütyenle koşmak bayanların adımlarını 4 santimetreye kadar kısaltabiliyor. Bir maraton koşusunu düşündüğümüzde ortadaki fark 1,5 kilometreyi buluyor.
Wakefield-Scurr şöyle devam etti:
“Araştırmalarımızın bir kısmı, tam oturan bir sütyen giymenin bedenin üst kısmındaki kas hareketlerinde azalma sağladığını gösterdi. Bu da idman yaparken biraz daha geç yorulmak manasına geliyor. Bir öbür deyişle spor yaparken göğüslerinizin çok fazla hareket ettiği durumlarda bedeninizin üst kısmı bu hareketi durdurmak için daha fazla çabalıyor.”
DİŞİ ASLANLAR’A ÖZEL EĞİTİM VERİLDİ
Euro 2022 öncesi Dişi Aslanlar’a genel bir göğüs ve sutyen eğitimi verdiğini ve birebir görüşmeler yaptığını da belirten Wakefield-Scurr, “Sütyen muhtaçlıklarını konuştuk, spor sütyenleriyle yaşayabilecekleri sıkıntılara değindik. Akabinde da hepsine spor sütyenleri reçete ettik. Herkesin Chloe’nin üzerinde gördüğü sütyen de onlardan biriydi” dedi ve ekledi:
“Aslında bunlar piyasada satılan sütyenlerdi. Fakat sportmenlerin bu sütyenleri kendilerine nasıl uyduracakları ve kendilerine en uygun üsluplar konusunda bilgi almaktan şad olduğunu gördük. Piyasada seçkin atletlerin işine yarayacak nitekim uygun eserler var. Lakin sıkıntı atletlere bu eserler ortasından seçim yapmalarına yardımcı olmak.”
İskoçya Hokey Ulusal Kadrosunun kaptanı Sarah Robertson da Tokyo Olimpiyatları öncesi Wakefield-Scurr ve takımından eğitim alan sporculardandı. Kendisinin büyük göğüslü bir bayan olduğu için bu mevzuda genç yaşta bilgi edinmek zorunda kaldığını lakin hala öğreneceği şeyleri olduğunu vurgulayan Robertson, Telegraph’a yaptığı açıklamada, bu eğitim sayesinde bilhassa genç atletlerin kendi vücutları konusunda ne kadar bilgisiz olduğunu anladıklarını söyledi ve ekledi: “Kızlardan kaçının hokey üzere bedeni zorlayan bir spora uygun sütyenlerle ilgili genel kuralları bilmediğini görmek inanılmazdı.” Milyonların izlediği bu çeşit spor etkinliklerinde alana çıkarken rahat olmanın ve destekleyici bir şeyler giymenin değerine de dikkat çeken Robertson “Bence mental tesiri de fizikî tesiri kadar önemli” diye konuştu.
EIS Tıbbi Hizmetler Yöneticisi ve Futbol Birliği (FA) Profesyonel Bayan Atletlerden Sorumu Tıbbi Yöneticisi olan Dr. Pippa Bennett da The Guardian’a şunları söyledi: “EIS, Dişi Aslanlar’la direkt birlikte çalışmamış olsa da FA’in tıpkı EIS üzere bayan atletlerin sıhhatleri üzerinde çalışmayı bir öncelik haline getirmiş olmasını görmek çok hoş.”
Zira göğüslerin rahatlığı ya da rahatsızlığı, bayan sportmenlerin meslekleri için dahi belirleyici bir faktör. Büyük göğüslü sportmenlerin kimileri bu yüzden sporu bırakmak zorunda kalırken kimileri da göğüs küçültme ameliyatlarıyla yaşadıkları rahatsızlığa tahlil bulmaya çalışıyor.
GENÇ KIZLARI SPORDAN SOĞUTUYOR
Durumun bir de amatör atletlerle ilgili boyutu var. Araştırmalara nazaran göğüs ölçüsü kız çocuklarının ve genç kızların spor yapma kararını etkileyen en değerli faktörlerden biri.
Araştırmalar büyük göğüslü bayanların sporda geçirdiği mühletin küçük göğüslü akranlarına oranla yüzde 37 daha az olduğuna işaret ediyor.
Çocukken başladığı sporu ergenlikten sonra bırakma kararı olan kızların yüzde 46’sı kararın münasebeti olarak göğüslerinin büyümesini gösteriyor.
St. Mary’s Üniversitesi’nde bayan sıhhati üzerine araştırmalar yapan Dr. Nicola Brown, bu mevzudaki eğitimsizliğin bayanları ve kızların spor yapmaktan kaçınmasına neden olduğunu söyledi.
Fiziksel rahatsızlıkların yanında ruhsal rahatsızlıklar da yaşandığını söyleyen Brown, “Özellikle de ergen kızlar. Vücut eğitimi derslerinde oğlanların ne düşüneceğinden kaygılanıyorlar, bu yüzden derslere bile katılmıyorlar” dedi.
Brown şöyle devam etti: “İnsanlar göğüs ağrısının ya da gereksiz hareketliliğin mukadderat olduğunu düşünüyor lakin bunları azaltmak için yapabileceğiniz çok şey var. Şayet kızları daha genç yaşta göğüs takviyesi ve bedene oturan sütyenler konusunda eğitebilirsek, göğüslerle ilgili tartışmaları da normalleştirebiliriz. Evet, göğüsler hareket eder ve bu utanılacak bir şey değildir.”
DOĞRU SPOR SÜTYENİ NASIL SEÇİLMELİ?
Kelly ile öbür Dişi Aslanlar’ın başarısı, birçok genç bayan ve kızı yeşil alanlara adım atmaya heveslendirmenin yanında spor sütyen satışlarında da bir patlama yaratmış üzere görünüyor. Satışların geçtiğimiz hafta sonundan bu yana yüzde 140 arttığı, Kelly’nin üzerindeki markanın spor sütyenleriyle ilgili Google aramalarının ise neredeyse 10 katına çıktığı belirtildi.
Peki kâfi dayanağı sağlayan bir spor sütyeni nasıl seçilmeli?
Wakefield-Scurr’e nazaran her bayanın göğsü büyüklük, biçim ve yapı prestijiyle farklı olduğundan bir bayana uyan sütyen herkese uyacak diye bir şey yok. Tıpkı şey spor sütyenleri için de geçerli. Göğüsleri bastıran sütyenler, zıplamayı azaltmak gayesiyle esnek kumaşlardan yapılıyor. Lakin göğüs dokusu aslında bastırılabilir özellikte değil. Sütyen yalnızca dokunun yerini değiştiriyor.
Wakefield-Scurr, “Bununla başa çıkmak için bu çeşit sütyenlerde bol ölçüde elastik unsur bulunuyor, bu sayede hayli esnek oluyorlar” dedi.
Bu tıp sutyenler düşük yoğunluklu aktiviteler yapan küçük göğüslü bayanlar için uygun olsa da Wakefield-Scurr, sporda bu eserlerin kullanılmasını tavsiye etmediğini belirtti. Kuplu ya da hibrit modelleri tavsiye eden uzman, seçim yapmanın inceliklerini de şöyle sıraladı:
“Sütyeni aykırı yüz edip daha dikkati bakın. Dışarıdan bakınca hibrit olup olmadığını anlayamazsınız lakin aykırısını çevirdiğinizde ya içindeki kupları ya da 3 boyutlu bir biçim oluşturacak formda dikilmiş kumaş kesimlerini görebilirsiniz.”
Hangi form seçilirse seçilsin sütyenin giyen kişinin teneffüsünü kısıtlamaması, kupun kumaşının yumuşak ve kırışıksız olması ve göğüs dokusunun dışarı taşmaması gerekiyor. Bir öteki ipucu ise sütyeni denerken kabinde zıplayıp kolları sallamak. Bu noktada yaşanacak ağrı ya da rahatsızlık hissi, o sütyenin yanlışsız tercih olmadığını gösteriyor.
News
