Amerikan Nöroloji Akademisi’nin mecmuası Neurology’de yayınlanan yeni bir araştırma, demansın (bunama) kökeniyle ilgili bir risk faktörüne ışık tuttu. Alzheimer, demansın en yaygın cinsidir ve yeni araştırma, karaciğer yağlanması olan şahısların bu sıhhat sıkıntısına yüzde 38 daha yatkın olduğunu gösteriyor.
Demansın kendisi tek başına bir hastalık değildir. Hafıza bozukluğu, düşünme becerilerindeki bozukluklar, muhakeme yeteneği kaybı, konsantrasyon azalması yahut davranış değişiklikleri üzere çok çeşitli sıhhat problemlerini tanımlamak için kullanılan bir tabirdir. Örneğin, Alzheimer hastalığı evvel beynin öğrenmeyle ilgili kısmını tesirler, bu nedenle birinci belirtiler çoklukla hafıza, düşünme ve akıl yürütme yeteneğindeki değişikliklerdir. Vakitle ilerleyen bir hastalık olduğu için baş karışıklığı ve davranış değişiklikleri üzere öteki sıkıntılar da ortaya çıkar.
Alzheimer hastalığı nedir?
Alzheimer hastalığının sıklığı yaşla birlikte artar ve çoklukla 65 yaş üstü şahıslarda görülür. Dünya nüfusunun besbelli yaşlanma eğilimi göz önüne alındığında, bu sayının artmaya devam etmesi ve adeta bir “Alzheimer salgını”nın yaşanması bekleniyor. Son iddialar, Alzheimer ve öbür demans tiplerinin 2040 yılına kadar 81 milyon inasnı etkileyeceğini gösteriyor.
Alzheimer hastalığı, algılanamayan bir başlangıç ve zihinsel durumun kademeli olarak bozulması ile ortaya çıkar. Birinci birkaç yılda hastalık çok büyük belirtiler ortaya çıkarmayabilir, hastalığın geç evresinde ise hasta giderek diğerlerinin yardımına bağımlı hale gelir. Hastalık her hastada birebir halde gelişmese de bu mühlet ortalama 10 yıl kadar sürer.
Alzheimer hastalığı rastgele bir olaydan evvel yahut sonra yaşanmak zorunda değildir, zaten ortaya çıkabilir. Lakin birçok durumda, emeklilik yahut hastanede kalış üzere kıymetli ömür olayları tarafından tetiklenir.
Alzheimer hastalığı belirtileri
Alzheimer hastalığı belirtileri birkaç yıllık bir mühlet içinde kademeli olarak ortaya çıkar ve bunların yoğunluğu bireyden bireye nazaran kıymetli ölçüde değişir. Ortaya çıkan birinci belirti, çoklukla uzun müddetli hafızanın izafi olarak korunmasıyla birlikte son olayları unutmaktır. Bu bozuklukların başlangıçta olağan yaşlanmaya bağlanmasının nedeni tam olarak kademeli ve algılanamaz başlangıçtır, ki bu büyük bir kusurdur. Yani Alzheimer hastalığı, vakitle hastanın bağımsızlığını değerli ölçüde bozan bilişsel bozuklukların ve ruhsal değişikliklerin meydana geldiği ilerleyici bir hastalıktır.
Ortaya çıkan bilişsel belirtiler, temel olarak son olayları unutmak, sık sık tıpkı soruları sormak ve objeleri yanlış yerleştirmek üzere ortaya çıkan hafıza rahatsızlıklarıdır. Ayrıyeten hastalığın erken evrelerinde karar verme sistemi da bozulabilir, hasta karar vermede zorlanır. İlerleyen devirlerde hastalar günü, kesin tarihi yahut yılı bilemezler, yer algılarını yitirirler ve konuta dönüş yolunu bulamazlar. Hastalığın ilerleyen evrelerinde yakın insanları tanıyamama ve kelamlı irtibatta kıymetli ölçüde bozukluk üzere belirtiler ortaya çıkar.
Psikiyatrik değişiklikler, hastalığın başlangıcından itibaren düşük ruh hali ve hastanın bir vakitler zevk aldığı aktivitelere olan ilgi kaybı halinde ortaya çıkar. Hastalık ilerledikçe davranış ve duygudurum bozuklukları daha besbelli hale gelir ve bu da bu hastaların bakım yükünü artırır. Kelamlı ve fizikî saldırganlık, sonluluk, yakın insanları suçlama ve uyku döngüsündeki değişiklikler üzere toplumsal açıdan yetersiz davranış belirtileri ortaya çıkar. Psikiyatrik değişiklikler hastanın en sık hastaneye yatırılma nedenidir.
Bilişsel ve psikiyatrik belirtiler bu hastaların hayatını olumsuz tesirler ve para taşımada zorluk, şahsî hijyeni sağlama, giyinme, idrarını denetim etme üzere günlük aktiviteleri gerçekleştirmede zorlanan hasta, giderek diğerlerinin bakımına bağımlı hale gelir.
Alzheimer hastalığının nedenleri
Alzheimer hastalığı birçok durumda kalıtsal değildir. Ortaya çıkan belirtiler beynin muhakkak bölgelerinin bozulmasının sonucudur. Günümüzde hastalığın kesin nedeni hala bilinmemekle birlikte, hudut hücrelerinin bozulmasının beyinde belli proteinlerin (beta-amiloid ve tau proteini) birikmesinden kaynaklandığı varsayılmaktadır.
Bu birikim öncelikle nörotransmitter asetilkolin üreten hudut hücrelerinin kaybıyla sonuçlanır, lakin hastalık ilerledikçe sonunda tüm beyin etkilenir.
Alzheimer hastalığının teşhisi klinik tablo, aileden alınan bilgiler ve bilişsel testler yardımıyla konur. Pek çok sıhhat probleminin bilişsel bozukluklara yol açabileceği ve demansın yüzden fazla nedeni olduğu düşünüldüğünde, başka kimi bozuklukların da ele alınması gerekmektedir. Bu nedenle, her hastanın MR görüntüleme üzere beyin görüntüleme testlerinden geçmesi gereklidir. Kimi metabolik ve endokrinolojik bozuklukları da elemek gereklidir, bu nedenle kandaki B12 vitamini ve tiroid hormonu düzeyi kıymetlendirilir.
Karaciğer yağlanması Alzheimer’ı tetikliyor
Yapılan yeni çalışma, alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması hastalığının, temel olarak beyindeki vasküler hasar tarafından oluşan demans gelişimi ile bağlantılı olduğunu gösteriyor. Araştırmanın sonuçları, karaciğer hastalığına yönelik tedavinin demans ve hasebiyle Alzheimer riskini azaltabileceğini gösteriyor.
31 bin 255 kişilik örneğin tahlil edildiği araştırmada, iştirakçilerin 2 bin 898’ine alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığı teşhisi konmuştu. 5 yılda, ikinci kümedeki bin 291 şahsa kıyasla, 145 kişi demans geliştirdi. Karşılaştırıldığında, oran daha yüksekti.
Ayrıca, kişinin karaciğer yağlanmasına ek olarak kalp hastalığı da olması durumunda riskin yükseldiği görüldü. Bu durumda demans riski yüzde %50 daha fazlaydı.
Araştırmada, alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığının neden olacağı hepatik damarlardaki eksikliklerin neden olduğu yetersiz kan akışının Alzheimer’ı tetikleyebileceği ortaya kondu.
Tip 2 diyabet ve obezitenin karaciğer hastalığının gelişimini tetikleyen 2 ana risk faktörü olduğu bilinmektedir. Bu nedenle sağlıklı beslenme ve antrenman karaciğer hastalıklarının önlenmesi için en büyük yardımcılar olarak görülmektedir.
Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması obezite, diyabet ve zehirlenme (fosfor, karbon tetraklorür) üzere durumlarda ortaya çıkar.
Yağ dokusundan yağ salınımının artması, karaciğerde yağ asitlerinin oksidasyonunun azalması, karaciğerde yağ asitlerinin sentezinin artması, yağ asitlerinin trigliseritlere dönüşümünün artması, karaciğerden yağ atılımının yahut salınımının azalması görülür.
Yağlı karaciğer ekseriyetle belirti vermez, genişlemiş karaciğer yumuşak, yuvarlak kenarlıdır. Bazen sağ göğüs kafesinin altında zonklayıcı bir ağrı ve hafif sindirim sıkıntıları olur.
Yağlı karaciğer, güzel huylu ve geri dönüşümlü bir durumdur ve karaciğer hasarının birinci kademesidir.
News
