Bir gece kapısı çaldı, paspasın üzerinde bir kutu vardı… Sanat dedektifi Kıymetli Kan’ı nasıl kurtardı?

Hollanda'da yaşayan Arthur Brand, bir "sanat dedektifi". İşi dünyanın dört bir yanında kayıp ve çalıntı sanat yapıtlarının izini sürmek, bu kıymet biçilemez modüllerin sahiplerine geri dönmesini sağlamak.

52 yaşındaki Brand, 20 yıllık mesleği boyunca çalıntı bir Picasso tablosundan Adolf Hitler için yapılmış ve Sovyet ordusu tarafından imha edildiği düşünülen bir çift bronz cet kadar birçok kıymetli yapıtı buldu.

Dolayısıyla mesleğinde "Görmediğim şey kalmadı" noktasına geldiğini düşünüyordu. Ta ki 21 Haziran gecesine kadar...

O gece meskeninde sakin sakin oturmakta olan Brand'in zili çaldı. Brand kapıyı açmaya gitti, ancak karanlık sokak bomboştu. Paspasın üzerine bırakılmış bir karton kutu hariç...

Kutunun kapağını açan Brand gözlerine inanamıyordu. Binlerce yıl boyunca efsanelere, dualara ve hac yürüyüşlerine husus olmuş bir eser yatıyordu kutunun içinde: Üzeri işlemelerle ve bedelli taşlarla süslü bir ufak sandık.

Asıl bedelli olan ise sandığın içindekilerdi: Hz. İsa'nın çarmıha gerildiği sırada dökülen kanına bulandığına inanılan kumaş kesimlerini koruyan bulunduğu iki kurşundan tüp.

Peki Precieux Sang yani Türkçesiyle Değerli Kan olarak isimlendirilen ve Katolik Kilisesi için en değerli eşyalardan biri olan bu değer biçilemez sandık, Brand'in Amsterdam'daki konutunun kapısına nasıl gelmişti.

600'LÜ YILLARDAN GÜNÜMÜZE FRANSA'DA KORUNDU

Anlatılanlara nazaran her şey, Amsterdam'dan 490 kilometre uzakta, Fransa'nın Normandiya kıyılarında başladı.

1300 yılı aşkın vakit evvel Değerli Kan'ı Romalı işgalcilerden saklamak için kullanılan bir incir ağacı gövdesi, Normandiya yakınlarındaki Fecamp kıyısında karaya vurdu.

İçindeki kurşun tüpler birkaç yüzyıl sonra keşfedilse de sandığın kıyıya vurduğu noktaya M.S. 658 yılında bir manastır inşa edildi. Vikinglerin akınları sonucu yıkılan manastırın yerine yapılan binalar da yangınlar ve savaşlarla harap oldu. Nihayet 1175 yılı civarlarında bugün hâlâ ayakta olan Kutsal Teslis Manastırı inşa edildi. O tarihten itibaren yüzyıllar boyunca manastır Değerli Kan'ın koruyucusu misyonunu üstlendi.

2 Haziran 2022 günü manastır kimliği şimdi belirlenemeyen bir küme hırsızın gayesi oldu. Hırsızlar çeşitli ayin tabakları, kaseleri ve kimi sanat yapıtlarıyla birlikte Değerli Kan sandığını da çaldı.

Le Parisien gazetesinin aktardığına nazaran, Fransa makamları hırsızların geceyi bir güvenlik sistemi bulunmayan kilisede kilit altında geçirdiğine, sonraki sabah da bir kapıyı kırarak çıktığına inanıyor. Le Havre Piskoposu Jean-Luc Brunin, gazeteye yaptığı açıklamada soygunu "kurtuluşun Hz. İsa'nın fedakârlığıyla geldiğini hatırlayan herkesin inancına yapılmış katlanılmaz bir saldırı" olarak nitelendirdi.

BU SEFER HIRSIZLAR BRAND'İ BULDU

Soygundan aşağı üst iki hafta sonra Brand'in e-posta kutusuna şifreli bir ileti düştü. Gönderen kişi hırsızların arkadaşı olduğunu sav ediyor ve Değerli Kan'ın kendi konutunda olduğunu belirtiyordu.

Brand, geçtiğimiz günlerde Washington Post'a yaptığı açıklamada, "Bana bir seçim sundular: 'Ya biz bu sandığı kaldırır atarız ya da sen yine manastıra ulaştırırsın.' Olağan ki 'Evet' dedim. Bunun üzerine sonraki hafta bir gün sandığı meskenime getireceklerini yazdılar" sözlerini kullandı.

Brand, "'Bu bir latife olmalı' diye düşündüm. Dan Brown romanlarında olabilecek bir şey gibiydi" diye konuştu.

NEDEN GERİ GETİRDİLER?

Peki hırsızlar bin bir zahmetle çaldıkları Değerli Kan'ı neden elden çıkarmak istedi? Brand'e nazaran, bunun sebebi kutsal bir eşyayı çalmış olmanın yarattığı tartının yükü altında ezilmeye başlamaları. Brand, "Hem lanetlenmekten korkmuş hem de bu modülleri satmanın neredeyse imkânsız olduğunu idrak etmiş olmalılar" sözlerini kullandı.

Çalıntı sanat yapıtlarının çok azının bulunabildiğini de hatırlatan Brand, bunun oranının tahminen yüzde 10'un altında olduğunu söyledi ve ekledi:

"Çünkü sanat yapıtlarını çalmak çok güç değil ancak satmak çok güç. Kimse yasa dışı yapıtlara dokunmak istemiyor. Hırsızlar da polisin peşlerinde olduğunu düşünüyor. Bu yüzden birden fazla vakit yapıtları imha ediyorlar. Ya denize atıyorlar ya da eritiyorlar."

"BİR HAFTA BOYUNCA BİR AZİZ ÜZERE YAŞADIM"

Hz. İsa'nın hayatından sahnelerin temsil edildiği fotoğraflarla süslenmiş bakır sandık, yaklaşık bir hafta boyunca Brand'in meskeninde kaldı. Bu esnada Brand, elindeki sandığın hakikaten çalınan Kutsal Kan olup olmadığını teyit etmek için çeşitli çalışmalar yürüttü.

Sandığın kapağını açıp içindeki kurşun tüplere de bir göz attığını itiraf eden Brand, kendisinin de bir Katolik olduğunu belirterek, "Umarım İlah beni affeder fakat her şeyin yerli yerinde olduğundan emin olmak zorundaydım" dedi.

Hollanda ve Fransa makamları şimdi rastgele bir kimseyi gözaltına almış ya da şüphelilerin kimliğini açıklamış değil. Lakin sandığın manastıra iadesi için iş birliği halindeler.

Piskopos Brunin, Le Parisien'e yaptığı açıklamada kesimin bulunmasına çok sevindiklerini belirterek, "sonsuza kadar kaybettiğimizden korkuyorduk" diye konuştu.

Brand ise sandığı yetkililere teslim etmeden evvelki günlerde "bir aziz" üzere yaşamaya çalıştığını belirterek şunları söyledi:

"Bir hafta boyunca küfretmedim, konutta çıplak dolaşmadım. Konuk geldiği vakit onları da aziz üzere davranmaları konusunda uyardım."

"BÖYLE BİR MODÜLLE YALNIZ KALABİLMEYE KIYMET BİÇİLEMEZ"

Kendisini "bazen süper maceralar yaşayan sıradan bir adam" olarak tanımlayan Brand, birçok kişinin kutsal saydığı bir eşya ile baş başa kaldığı dakikaları mesleğinin en kıymet verdiği anları olarak nitelendirdi.

Brand, "Benim içim en büyük zevk böylesine büyük bir kesimle birkaç gün yalnız kalabilmek. Bu bulduğum birçok ünlü kesim için de geçerli. Onlarla birkaç gün baş başa olmaya kıymet biçilemez" diye konuştu.

INDIANA JONES DEĞİL ANCAK TAHMİNEN BİRAZ LANGDON

Brand kendisine yüzlerce tablonun, heykelin ya da antikanın peşinde Hollywood sinemalarına yakışır maceralar yaşama gücünü veren ve "sanat dünyasının Indiana Jones'u" lakabını edinmesini sağlayan şeyin de bu his olduğunu söyledi.

Indiana Jones benzetmesini pek isabetli bulmadığını da vurgulayan Brand, şöyle devam etti:

"Harrison Ford çok güzel bir adam. Ben daha fazla Peter Sellers'ın Müfettiş Clouseau'su üzereyim. Yanlış şüphelilerin peşinden gidip aptalca yanlışlar yapıyorum. Bununla birlikte içine girdiğim maceraların kimilerinde, örneğin atlarla ilgili olan ya da bu Değerli Kan sandığı üzere olaylarda, biraz Robert Langdon, Indiana Jones ögeleri da yok değil."

Robert Langdon karakterinin yaratıcısı "The Da Vinci Code" romanının müellifi Dan Brown da tıpkı fikirde üzere görünüyor. Çünkü birkaç hafta evvel Brown, Brand ve Değerli Kan hakkındaki bir haberi Facebook'taki 5,9 milyon takipçisiyle paylaşarak, "Sanat dedektifi her vakit çok havalı bir mesleksel unvan olacak" yorumunu yaptı.