Jaws’tan önce o vardı… İnsanlar köpekbalığından neden korkuyor? 12 gün süren dehşet…
Dünyanın dört bir yanı sıcaklarla kavrulurken bir kesim olsun serinlemek isteyenler deniz, göl, havuz, akarsu demeden kendini sulara atıyor.
ABD'nin New York eyaletine bağlı Long Island'ın en tanınan plajlarından biri olan Robert Moses da geçtiğimiz hafta sonunu tıklım tıklım insan kalabalığıyla geçirdi. Fakat kıyı ne kadar doluysa, Atlas Okyanusu'nun serin sularına girenlerin sayısı da o kadar azdı.
Denize girmeye yürek edenler suyun dizlerini geçmemesine dikkat etti, anneler babalar çocuklarını fazla açılmamaları tarafında sıkı sıkı tembihledi. Kıyı güvenlik tekneleri, helikopterler, insansız hava araçları kıyı boyunca bir aşağı bir üst devriye gezerken yüksek sandalyelerini bir an bile terk etmeyen cankurtaranlar ağızlarında düdükleriyle en ufak bir tehlike anında müdahale etmeye hazırdı.
Bütün bu kaygının ve tedbirlerin tek bir sebebi vardı: Köpekbalıkları!
Long Island'da yazın başından beri çeşitli noktalarda görülen köpekbalıkları ve yaşanan birkaç hafif yaralanma olayı, New Yorkluların yazın bu en sıcak günlerini dahi suya girmeden geçirmesine yetti.
30 yıldır cankurtaranlık yapan Orlando Diaz, Guardian gazetesine yaptığı açıklamada, "Köpekbalığını uzaktan görsek bile herkesi sudan çıkarmamız lazım" dedi.
Meslektaşlarının bu yıl yalnızca Robert Moses Plajı'nda 10 sefer köpekbalığı gördüğünü de kelamlarına ekleyen Diaz, "Balinalar görüyoruz, yunuslar görüyoruz, bazen iğneli vatozlar görüyoruz. Lakin köpekbalığı görmek en berbatı zira bu durum insanların plaj keyfine pürüz oluyor" diye konuştu.
Bununla birlikte Diaz, okyanusun bu canlıların meskeni olduğuna da dikkat çekerek, "Onlar okyanusa ilişkin, biz değiliz" sözlerini kullandı.
Doğrusunu söylemek gerekirse, geçtiğimiz hafta sonu Long Island'da yaşanan bu köpekbalığı korkusu ne birinci ne de son.
Peki bunun nasıl başladığını biliyor musunuz?
Bu soruya yanıt vermek için neredeyse bir asır geriye 1916 yılına gitmek ve 1-12 Temmuz tarihleri ortasında yaşanan müthiş olayları hatırlamak gerekiyor.
Washington Post'un aktardığına nazaran, kelam konusu 12 günde yaşanan köpekbalığı atakları 5 kişinin vefatına ya da sakat kalmasına neden oldu. Kısa müddet içinde ABD'nin Doğu Yakası'nı uzunluktan boya saran köpekbalığı dehşeti, devrin liderinin müdahalesiyle bir asırdır devam eden bir savaşa dönüştü.
* * * * *
1 Temmuz günü hava yeniden çok sıcaktı.
Aslen Philadelphialı olan 25 yaşındaki borsacı Charles Vansant, New Jersey'nin Beach Haven kasabasındaki tatilinin birinci gününü biraz yüzüp serinleyerek geçirmeye karar vermişti. Plaja adım atarken başına geleceklerden habersizdi.
Sahilden bakanların neredeyse hiçbiri, açıkta yüzmekte olan Vansant'in panik içinde çırpındığını fark etmemişti. Fark edenler ise genç adamın birlikte yüzdüğü köpeğini yanına çağırmakta olduğunu sanıyordu. Ancak gerçek cankurtaranların Vansant'i vücudunu kıyıya taşımasının akabinde anlaşıldı. Vansant, ortalarında anne ve babasının da bulunduğu kalabalığın gözleri önünde kan kaybından öldü.
New Jerseyli hekim ve "Twelve Days of Terror" (12 Günlük Dehşet) isimli kitabın muharriri Richard Fernicola, Washington Post'a yaptığı açıklamada yaşananları "köpekbalığı taarruzlarının Titanik'iydi" diye özetledi.
Jersey Kıyısı'na dehşeti yaşatan köpekbalığına halk ortasında Matawan İnsan Yiyeni ismi verildi. Tipi hâlâ kesin olmayan balığın büyük beyaz köpekbalığı olduğu varsayım ediliyor.
Jersey Kıyısı'na dehşeti yaşatan köpekbalığına halk ortasında Matawan İnsan Yiyeni ismi verildi. Tipi hâlâ kesin olmayan balığın büyük beyaz köpekbalığı olduğu varsayım ediliyor.
Vansant'in vefatının üzerinden 1 hafta geçmeden ikinci vefat haberi geldi. Charles Bruder isimli bir otel çalışanı, arkadaşlarıyla birlikte yakınlardaki Spring Lake'te yüzerken köpekbalığının kurbanı oldu.
Bir şeyler çığlıklar içindeki Bruder'i suyun altına çekmeye çalışıyordu. Plajdaki başka bireylerin yardım çağırmasıyla iki cankurtaran Bruder'i kurtarmaya gitse de çok geç kalındı. Bruder sudan çıkarılıp cankurtaranların teknesine bindirildiğinde, iki bacağının da dizden aşağı kopmuştu. Bruder birkaç dakika içinde can verdi.
YETKİLİLER İHTARLARA KULAK ASMAYINCA…
Ve 12 Temmuz... Yaşanan ölümlere rağmen, kıyıdan 17 kilometre içeride kalan Matawan kasabasında hayat her vakit olduğu üzere devam ediyordu. Biyologlar birinci iki saldırıyı tesadüf ilan etmişti. Üstelik bölgede köpekbalığı görülmesi neredeyse imkânsız kabul ediliyordu. Bu nedenle balıkçı teknesi kaptanı Thomas Cottrell'in kasabanın içinden geçen Matawan Deresi üzerine şurası köprünün altında yüzen bir karaltı görüp verdiği alarm, lokal emniyet müdürü tarafından ciddiye alınmadı.
Bunun üzerine sonlanan Cotrell, kasabanın sokaklarında koşturup karşısına çıkan herkesi "Suya girmeyin" diye uyarmaya başladı. Lakin ne yazık ki yolu, yakınlardaki bir sepet fabrikasında çalışan ve öğlenden sonraki müsaadelerini yüzerek pahalandırmak isteyen bir küme genç adamla kesişmemişti.
O gençlerden biri şimdi 11 yaşındaki çırak Lester Stillwell'di. Suya atlayan Stillwell, arkadaşlarına "Hey millet, bakın suyun üzerinde nasıl duruyorum!" dedikten saniyeler sonra arkadaşları alttan yaklaşan karaltıyı fark etti. Stillwell sudan çıkmaya fırsat bile bulamadan aşağı çekildi. Ardında kanla kırmızıya boyanmış köpüklü sular kaldı.
Stillwell'in arkadaşları giysilerini bile giymeden apar topar kasabaya koştu. Fernicola'nın dediğine nazaran, "Köpekbalığı! Köpekbalığı! Bir köpekbalığı Lester'ı kaptı!" diye bağırıyorlardı.
Temmuz 2016'da Matawan Deresi kıyısında Stillwell ve Fisher için bir anma programı düzenlendi
KÖPEKBALIĞIYLA ÇOK GAYRET ETTİ FAKAT OLMADI
Hemen bir küme genç dereye indi, sığ sularda dikkatle yüzerek Stillwell'den bir işaret aramaya başladı. Onlardan bir tanesi uzun uzunluğuyla tanınan terzi Stanley Fisher'dı. Fisher öbür gençlerden biraz daha derinlerde arıyordu Stillwell'i.
Çocuğun anne babasının da gözleri önünde Fisher, son bir kere daha suya daldı, uzun mühlet tabanda kaldı. Birtakım görgü şahitleri nihayet çıktığında ellerinde Stillwell'in parçalanmış cesedini tuttuğunu söyledi. Kimilerine nazaran ise Fisher tabandan eli boş dönmüştü. Lakin bir dakika sonra olacaklar konusunda herkes hemfikirdi.
Bir kasaba dolusu insan, çamurlu tabanda ayağa kalkmakta zorlanan Fisher'ın sağdan gelen bir darbeyle devrildiğini gördü. Dev köpekbalığı Fisher'ı tabana çekiyor, sağa sola savuruyordu.
Atletik bir adam olan Fisher kolay pes edecek üzere değildi. Yumrukları ve tekmeleriyle kendini köpekbalığından kurtarmaya çalışıyordu. Kanlı sularda bir uğraş yaşanıyordu. Ancak köpekbalığı da pes etmiyordu. Lakin ve lakin tekneyle yaklaşanların başına kürekle vurmasının akabinde bıraktı Fisher'ı.
Genç adamı sudan çıkardıklarında sağ kalçasından geriye neredeyse hiçbir şey kalmamıştı.
İKİ SAAT İÇİNDE ÜÇÜNCÜ SALDIRI
Fisher iki saat kadar sonra hayatını yitirdi. O öldüğü sıralarda köpekbalığı kendisine yeni bir kurban bulmuştu bile... New York City'den Matawan'a konuk olarak gelen 12 yaşındaki Joseph Dunn, birkaç kilometre içeride yaşanan cehennemden habersiz, derede yüzüyordu.
Bir anda bacağına tırmık üzere bir şeyin battığını ve sıkı sıkıya kavradığını hissetti. Ağabeyi ve arkadaşı Dunn'ı kollarından tutup iskeleye çekmeye çalışırken köpekbalığı da aşağıdan çekiyordu. Nihayet balığın çenesi gevşedi ve Dunn'ı sudan çıkarmayı başardılar.
Bacağı paramparça olmuştu lakin başka atağa uğrayanların tersine hayatta kalacaktı.
ZIPKINLAR, DİNAMİTLER, ÇİTLER…
Saldırılar ülke genelinde büyük bir infiale neden oldu. Köpekbalığı paniği Doğu kıyılarını baştan sona sardı. Köpekbalıklarını yakalayanlara para mükafatları vadedildi. Deniz kıyısı olan kasabaların belediye liderleri sulara çitler ve ağlar yerleştirtti. Cankurtaranlar, tüfeklerle, zıpkınlarla, ucuna meyyit kuzular takılmış uzun oltalarla silahlandırıldı.
Geçmişte New Jersey Valiliği yapmış olan devrin ABD Lideri Woodrow Wilson, yaz aylarında yapılacak seçimlerde ikinci periyot için aday olacaktı. Bunun da tesiriyle kabineyi ivedilikle toplayan Wilson, "canavarları avlamak" için bir Kıyı Güvenlik grubu görevlendirilmesini istedi.
Washington Post gazetesinin 15 Temmuz 1916 tarihli manşeti "Birleşik Devletler Köpekbalıklarına Savaş Açtı" diyordu. Sonraki günkü gazetede ise "İnsan Yiyen Sürüleri Long Island Halicinde Görüldü" haberi yer alıyordu. Lakin Potomac Irmağı'nda köpekbalığı bulunmadığı ayrıntısıyla Washingtonlıların içine biraz olsun su serpilmişti.
New Jersey'de avcılar Matawan etrafındaki sulara döşedikleri dinamitlerle en kısa müddette en fazla hasarı verme peşindeydi.
Fernicola, "Mümkün olduğunca çok köpekbalığı öldürmek istiyorlardı lakin kısa müddet içinde bunun beyhude olduğunu anladılar" dedi.
HANGİ ÇEŞİDİN SALDIRDIĞI KESİN DEĞİL
O devirde birçok köpekbalığı yakalandı. Araştırmacılar bugün hala akınlardan sorumlu çeşidin hangisi olduğu üzerinde uzlaşabilmiş değil, lakin Matawan'daki ölümlerden iki gün sonra genç bir büyük beyaz köpekbalığı karnında 8 kilogram kadar insan etiyle yakalandı.
Bu yıl Temmuz ayı başlarında, suda tatbikat yapmakta olan cankurtaran Zach Gallo, Manhattan'ın 112 kilometre doğusunda Smith Point Plajı'nda bir köpekbalığının saldırısına uğradı. Elinden ve göğsünden ısırılan Gallo, sudan sağ çıkmayı başardı. Kısa süren tedavisinin akabinde da işine döndü. İki hafta sonra, yakınlardaki bir kıyıda karaya vurmuş bir genç büyük beyaz köpekbalığı bulundu. Lakin yükselen suyun denize geri çekmesi nedeniyle bilim insanları köpekbalığı cesedini inceleme fırsatı bulamadı.
Roy Scheider'ın canlandırdığı Brody, Jaws'a karşı
VE JAWS…
Sıcaklardan bunalanların sulara dönmesi birkaç haftayı aldı. Akabinde 1917'de ABD'nin Birinci Dünya Savaşı'na dahil olmasıyla köpekbalığı paniği yerini öteki telaşlara bıraktı.
Köpekbalığı taarruzları ender görülmekle birlikte, virüs Amerikalıların kanına çoktan girmişti. İkinci Dünya Savaşı sırasında Pasifik Okyanusu'nda köpekbalıklarına yem olanların dehşetli kıssaları, paniği canlandırdı.
Ardından 1974 yılında Peter Benchley'nin New England'da bir tatil köyüne dehşeti yaşatan köpekbalığını anlattığı ünlü romanı "Jaws" (Denizin Dişleri) geldi. Sonraki yıl Steven Spielberg tarafından sinemaya uyarlanan "Jaws" sayesinde ABD'liler (ve dünyanın geri kalanı) için köpekbalıkları, denizlerdeki tehlikelerin bir numaralı sembolü haline geldi.
Long Island'da tatilciler telaşlı olsa da uzmanlar memnuniyetlerini lisana getiriyor. Zira adanın kıyıları uzun müddetli etraf müdafaa gayretlerinin başarılı olduğu ve birçok farklı çeşidin bir ortada yaşadığı bir bölge. Münasebetiyle burada köpekbalığı görülmesi yeterli haber kabul ediliyor. Üstelik köpekbalıklarının gelişinin beşerlerle da pek ilgisi yok, bu canlılar olağanda de bu kıyılarda avlanıyor. Havaların ısınması köpekbalıklarının yediği çeşitlerin kıyılardaki popülasyonunu artırıyor, bu da köpekbalıklarının ziyaretlerini sıklaştırıyor. Yeniden sıcak havalar nedeniyle beşerler da daha fazla denize gittiklerinden, köpekbalığıyla müsabaka ihtimali artıyor.