Ne film ne de dizi… 9 yıldır kaçıyordu! Meksikalı kartel lideri Rafael Caro Quintero nasıl yakalandı?

ABD Uyuşturucuyla Çaba Dairesi (DEA) bünyesindeki RCQ Özel Vazife Gücü, yıllar boyunca tek bir adamı aradı. Aranan kişinin hayatını Meksika'nın kuzeybatısındaki cangıllarda sürdürdüğü tespit edildi. Adamı yaşadığı yerden çıkaracak hava operasyonları için tekraren plan program yapıldı.

Bu vazife gücü, ismini aradığı bireyden alıyordu; Rafael Caro Quintero'dan.

Temmuz ayının ikinci haftasında yakalanan 69 yaşındaki Caro Quintero, yıllardır DEA'in arananlar listesinin en üst sırasında yer alıyordu.  1985 yılında DEA casusu Kiki Camarena'yı öldürmek ve uyuşturucu ticareti suçlamalarıyla yargılanarak mahpusa gönderilen Caro Quintero, 2013 yılına kadar cezaevinde kaldı. Bu tarihte bir teknik ayrıntı yüzünden özgür bırakıldı, sonrasında da uyuşturucu ticaretine geri döndü.

Hem ABD hem de Meksika makamları, Caro Quintero'nun yakalanmasını zorluklarla kazanılmış bir zafer üzere lanse etti. Fakat gerçekte bu istikamette atılan adımlar, yaklaşık 10 yıldır iki ülke ortasındaki en büyük meselelerin başında geliyordu.

2020-2021 yılları ortasında DEA Yöneticiliği vazifesini üstlenen Timothy Shea, Washington Post'a yaptığı açıklamada, "RCQ yıllar evvel yakalanmalı ve ABD'ye uyuşturucu ticareti yapmasının önüne geçilmeliydi" dedi. Yöneticiliği müddetince ofisinin kapısında Caro Quintero'nun "ARANIYOR" afişini asılı tutan Shea, "Meksika hükümeti fakat kendi siyasi çıkarı olunca harekete geçiyor" diye konuştu.

20 MİLYON DOLAR ÖDÜL, 12 BAŞARISIZ OPERASYON

2013-2022 yılları ortasında Caro Quintero'nun başına konan ödül 5 milyon dolardan 20 milyon dolara yükseldi. ABD'li yetkililerin aktardığına nazaran tıpkı devirde, ABD ve Meksika Caro Quintero'yu yakalamak için 12 defa operasyon düzenledi lakin her seferinde başarısız oldu. Bu operasyonların değerli bir kısmı daha evvel medyaya yansımadı. ABD'li yetkililer, Meksika hükümetinde birtakım üst seviye isimlerin Caro Quintero'ya bilgi sızdırdığını, bir öteki deyişle kartel başkanının hükümet tarafından korunduğunu öne sürdü.

Meksika Devlet Lideri Andres Manuel Lopez Obrador'un sözcüsü Jesus Ramirez bu suçlamaları reddetti. Ramirez, Washington Post'a yaptığı açıklamada, "Uyuşturucu kartellerine hiç acımadık" derken 2020 yılında yakalanan Santa Rosa de Lima Karteli'nin başkanını ve öteki tutuklamaları hatırlattı. Ramirez, "Ne var ki topraklarımıza ziyan verecek savaş gibisi operasyonları da istemiyoruz" sözlerini kullandı.

AKRABALARI DEA MUHBİRİ OLARAK ÇALIŞIYORMUŞ

ABD'li yetkililer Caro Quintero'nun Sinaloa kırsalında, Meksika ordusuna ilişkin bir üssün yalnızca birkaç kilometre uzağında yaşadığını uzun vakittir bildiklerini belirtti.

Bölgede adeta bir derebeylik kurmuş olan Caro Quintero, her yere ATV'ler ya da motosikletlerle gidiyordu. Etrafı her an, haftalık olarak yenilenen müdafaalarla çevriliydi. Bir ABD'li yetkili, DEA'in Caro Quintero'nun birtakım akrabalarını muhbir olarak kullandığını, bu sayede sevgililerini ziyaret etmek için kullandığı patikaları bile öğrendiğini söyledi.

Ancak Caro Quintero 15 Temmuz tarihinde yakalandığında, Devlet Lideri Lopez Obrador, operasyonun planlama ve yürütülmesinde tek sorumlunun Meksika makamları olduğunu duyurdu. RCQ Misyon Gücü üyeleri ise bu açıklamanın gülünç olduğunu belirterek, Meksika deniz piyadelerine ve kara kuvvetlerine 9 yıldır istihbarat sağlamakta olduklarını vurguladı. (RCQ Vazife Gücü üyeleri ve öbür yetkililer misyonlarının hassasiyeti gereği isimlerinin açıklanmasını istemedi.)

ABD hükümeti geçmişte birçok defa Caro Quintero'nun yakalanması için Meksika nezdinde en üst düzey teşebbüslerde bulundu. Örneğin Trump'ın başkanlığının son günlerinde Adalet Bakanı William P. Barr, mevzuyu Meksika Dışişleri Bakanı Marcelo Ebrard ile olan görüşmesinde gündeme getirdi.

İki bakan uyuşturucu ticareti suçlamalarıyla Los Angeles Milletlerarası Havalimanı'nda gözaltına alınan bir Meksikalı generalin durumunu kıymetlendirmek için bir ortaya gelmişti. Barr, Washington Post'a yaptığı açıklamada, "Meksikalılara Caro Quintero'nun en değerli önceliklerimizden biri olduğunu söyledim. DEA için kurumsal bir ehemmiyeti vardı, üstelik uyuşturucu ticaretinin en değerli oyuncularından biri etkisiz hale getirilmiş olacaktı. Meksikalıların da istemesi durumunda bunun yapılabileceğine yürekten inanıyordum" dedi.

YİNE İSTİHBARAT SIZINTISI OLDU

Ocak 2021 civarında iki ülke Caro Quintero'yu yakalama gayesiyle bir operasyon planlamaya başladı. Bu kartel başkanına yönelik 10'uncu operasyon olacaktı. Lakin bu defa Lopez Obrador'un da onayı olduğundan, ABD'li yetkililer muvaffakiyet talihlerinin yüksek olduğuna inanıyordu.

Daha evvelki teşebbüslerde olduğu üzere istihbarat tekrar Amerikan casuslarından geldi. Kaynak ise direkt Caro Quintero'nun Sinaloa'daki yardımcılarıydı.

Meksika deniz piyadelerinden bir tim, ülkenin kuzeyindeki "Altın Üçgen" diye bilinen bölgeye yanlışsız harekete geçti fakat Blackhawk helikopterleri Caro Quintero'nun doğum yeri olan Babunica kasabasına iniş yaptığında iş işten çoktan geçmişti.

Bir DEA yetkilisi, "Yine sızıntı" diye özetledi başarısızlığın sebebini.

Meksikalı yetkililer ise Caro Quintero'nun gücünde yolsuzluğun hissesinin çok sonlu olduğunu belirtiyor. Daha evvel birçok başarısız operasyona katılmış olan üst seviye bir Meksikalı yetkili, "Adamları her şeyi denetim ediyor. Muhbirleri, muhafızları, dağlarda İHA'ları bekleyen elemanları var. Çok dikkatliler" diye konuştu.

ABD'li yetkililer ise Meksika topraklarının yüzde 30 ila 35'inin devlet kontrolünde olmadığını ve cürüm örgütlerinin bu bölgelerde cirit attığını söylüyor. Caro Quintero bu gerçeğin en sağlam örneği kabul ediliyor. FBI'ın kaçaklar listesinde bir numarada yer almasına ve yerinin herkes tarafından bilinmesine rağmen Meksika'nın bir türlü yakalayamadığı bu adam için "hayalet" benzetmesi yapılıyor.

* * * * *

DEA'in Mexico City'de bulunan ofislerinin toplantı odasının bir duvarında Enrique "Kiki" Camarena'nın portresi asılı. Birtakım casuslar yakalarında "Kiki'yi Hatırla" yazan iğnelerle geziyor. DEA bünyesinde bir ulusal anma günüyle Camarena'nın anısı taze tutuluyor.

Camarena'nın öldürülmesi, birçok açıdan DEA'in Meksika'daki varlığının ve bu ülkedeki uyuşturucu kartelleriyle uğraşının de kökenini oluşturuyor.

Camarena, DEA'in Meksika'daki ofisinde çalışmaya 1981'de başladı. 1985'e gelindiğinde "milyarlarca dolarlık bir uyuşturucu nakil çizgisini ortaya çıkarmaya çok yakındı".

Ancak 7 Şubat 1985 tarihinde eşiyle öğlen yemeği yerken kaçırıldı.

ABD'li yetkililere nazaran, Camarena'yı kaçırma buyruğunu veren, o sırada Guadalajara Karteli'nin önderi olan Caro Quintero'ydu. Gaye Camarena'dan bilgi almak ve yaptığı başarılı soruşturma için kendisini cezalandırmaktı.

DEA'e nazaran, Camarena ağır azaplardan geçirildi, hatta bu esnada ölmemesi için odada bir tabip hazır bulundu. Camarena'nın cansız vücudu 5 Mart 1985 günü uzaktaki bir toprakta naylona sarılarak gömülmüş halde bulundu. Yapılan otopside başına vurulan ağır bir cisim nedeniyle öldüğü anlaşıldı.

Birkaç ay sonra Caro Quintero yakalandı ve federal mahkeme tarafından Camarena cinayeti ve öbür cürümlerinin cezası olarak 40 yıl mahpusa mahkûm edildi. Lakin 2013 yılında temyiz mahkemesi, davanın aslında eyalet mahkemesinde görülmesi gerektiği gerekçesiyle kararı bozdu. Caro Quintero özgür kaldı ve derhal ortadan kayboldu. Birkaç gün içinde de RCQ Vazife Gücü hayata geçirildi.

KARTEL ÖNDERİ DE SIFIRDAN BAŞLIYORDU, CASUSLAR DA

Görev gücünün birinci başkanı daha evvel Guadalajara'da çalışmış ve bir vakitler Camarena'nın oturduğu masada oturmuş bir casustu. Bir anda bütün işi Caro Quintero'yu yakalamak olmuştu. Fakat Caro Quintero 28 yıldır mahpusta olduğundan oyunun dışında kalmıştı. Kelam konusu casus Washington Post'a, "Elinde ne bir telefon numarası ne de bir temas vardı. Her şeye sıfırdan başlıyordu, alışılmış biz de" diye anlattı o günleri.

RCQ Vazife Gücü'nün birinci operasyonu 2015'te gerçekleşti. Meksikalı askerler ve deniz piyadeleri ile birlikte bir düzine Blackhawk helikopteri Babunica'ya indi. Casuslar gözlerine inanamıyordu: Caro Quintero'nun gözcüleri var güçleriyle kaçmaya çalışıyordu.

Caro Quintero gideli zati çok olmuştu. Casusların daha sonra öğrendiğine nazaran, Caro Quintero sık sık Sinaloa'nın helikopter inmesi mümkün olmayan doruklarına sığınıyordu. Meksikalı askerlerin ve ABD'li yetkililerin baskında edindikleri en kıymetli bilgi Caro Quintero'nun ömür usulüyle ilgiliydi: Kartel başkanı on milyonlarca dolar serveti olan bir adam üzere değil sıradan bir köylü üzere yaşıyordu.

Operasyon başarısız olmuştu fakat ABD'li ajanslar Caro Quintero'ya, "Seni unutmadık, hâlâ peşindeyiz" iletisi vermeyi başarmıştı. Fakat gayeye ulaşmanın 9 yıl alacağını onlar da kestirim etmiyordu.

* * * * *

2010'lara gelindiğinde Guadalajara'da misyon yapan DEA casusları huzursuzluk verici bir gerçeği kabullenmişti: Vakitlerinin birçoklarını Caro Quintero'nun yakalanmasına yardım için geçiriyorlardı. Lakin ofisten dışarı çıktıkları anda, ailesinin zenginliğinin işaretlerini her yerde görebiliyorlardı.

ABD hükümetine nazaran Caro Quintero, Guadalajara kentinin en bedelli taşınmaz malların bir kısmının sahibi: Ortalarında apartman daireleri, konutlar, akaryakıt istasyonları ve mağazalar bulunan bu taşınmazların bir kısmı DEA casuslarının yaşadıkları yerlerin çok yakınlarında. Üstelik bu yatırımlar o kadar başarılı ki mahpusta ve kaçak olduğu periyotta Caro Quintero'nun emlak varlığı birkaç katına çıktı.

ABD Adalet Bakanlığı'ndan geçen yıl yapılan açıklamada, "Quintero'nun, mallarını aile üyelerinin üzerine kaydettirerek, asıl sahibin kendisi olduğunu gizlemeye çalıştığı sav ediliyor" tabirleri kullanıldı.

2019 ve 2021 yıllarında ABD Hazine Bakanlığı Meksika hükümetinden bu taşınmazlardan bir kısmına el konmasını istedi.

Ancak o noktada Caro Quintero'nun akrabaları çoktan kentin kıymetli isimleri haline gelmişti bile. Tanınmış avukatlar tutarak el koyma teşebbüslerini kolay kolay püskürtmeyi başardılar.

2018'DEKİ AÇIKLAMALARI TESLİM OLMA SİNYALİ OLARAK ALGILANDI

Bir DEA casusunun, Guadalajara Jokey Kulübü'nde katıldığı bir aktiflikte yaşadığı olay epeyce dikkat alımlı bir örnekti.

Etkinliği izlerken başını gayri ihtiyari sağa çeviren casus bir anda hiç beklemediği birini gördü: Binicilik alanında Meksika'nın en başarılı atletlerinden biri kabul edilen Hector Caro Quintero Elenes'i yani RCQ'nun oğlunu.

Ajan o dakikaları, "Çok tuhaftı" kelamlarıyla özetledi ve ekledi: "Yana yakıla aradığınız adamın oğlu karşınızda duruyor."

Caro Quintero'nun ailesi bilhassa de Hector konusunda çok sayıda söylenti var. Örneğin Jokey Kulübü'nden kaynaklar Hector'un atının bakıcısına havyar yedirdiğini söyledi. Kimi öteki sportmenler da Hector'un gözaltına alınma kaygısıyla ABD'de düzenlenen binicilik yarışlarına katılmayı reddettiğini belirtti.

Bütün bunlar olurken, Hector'un babası Meksika'nın zirvelerinde bir çadırda yaşıyordu. 2018 yılında Meksikalı araştırmacı gazeteci Anabel Hernandez'e bir röportaj veren Caro Quintero, daima operasyonların gayesi olmaktan bıktığını söylemiş ve "Eziyet çekiyorum. Bütün hükümetler arka arda güçlü operasyonlar düzenliyor. Kendi kendime 'Ne vakte kadar?' diye soruyorum. Neden?" tabirlerini kullanmıştı.

ABD'li yetkililer bu sözleri Caro Quintero'nun teslim olmayı düşündüğü biçiminde yorumladı.

Ismael Zambada, Nemesio "El Mencho" Oseguera ya da Joaquin "El Chapo" Guzman üzere kartel önderlerinin bilakis, Rafael Caro Quintero yakalandığında gücünün doruğunda değildi, bir düşüş yaşıyordu. Zati Meksika'nın en fazla aranan kanun kaçağı olmasının sebebi de uyuşturucu ticaretindeki yolu değildi. Caro Quintero, Camarena cinayetindeki rolü nedeniyle aranıyordu. Eski bir DEA yetkilisi bu durumu, "Kapanmamış bir hesap vardı" diye tanım etti.

* * * * *

Peki Caro Quintero nihayetinde nasıl yakalandı? Bu sorunun karşılığı kime sorduğunuza bağlı olarak değişiyor.

Ramirez, Caro Quintero'nun yeriyle ilgili ipucunun, operasyondan bir evvelki gece köyde verilen bir partinin gürültüsünden şikayetçi olan bir komşudan geldiğini söyledi.

Meksika Donanması ismine konuşan Tuğamiral Jose Orozco, deniz piyadelerinin Caro Quintero'yu "aylardır takip etmekte olduğunu" ve kartel önderinin yerini Donanma istihbarat ünitesinin belirlediğini söyledi.

Operasyona ait bilgi sahibi olan bir ABD'li yetkili ise apayrı bir kıssa anlattı.

Bu yetkilinin dediğine nazaran, Caro Quintero soruşturmasında son dalga en az 8 ay evvel başladı. Bu bağlamda ABD'l DEA casusları Meksikalı deniz piyadelerine istihbarat ve başka alanlarda takviye sağlıyordu. Lopez Obrador ile ABD Lideri Joe Biden, 12 Temmuz'da Washington'da bir ortaya geldi. Bu görüşmenin akabinde Meksikalı üst seviye askeri yetkililer operasyona ona verdi. DEA yetkilileri operasyonun gelişimini takip etmekle birlikte, Caro Quintero yakalandığında olay yerinde değildi.

Meksikalı yetkililer yakalama olayının 3 gün evvel gerçekleşen devlet liderleri görüşmesiyle alakalı olduğu görüşünü reddetti.

CARO QUINTERO'YU HASSAS BURUNLU MAX BULDU

Operasyonun öncesiyle ilgili görüşler farklılaşmakla birlikte, tüm kaynaklar bir ayrıntı üzerinde hemfikirdi: Deniz piyadeleri köye vardığında, Caro Quintero bir çalılıkta saklanmaya çalıştı ve 6 yaşında bir kan tazısı olan Max'i hassas burnu sayesinde yakalandı.

Haber, Meksika basınına cuma öğlenden sonra yansıdı. Tartışılan bahislerin başında Caro Quintero'nun yargılanmak üzere ABD'ye gönderilip gönderilmeyeceği geliyordu. (Haftalar ya da aylar sürebilen bu süreç hala belirsizliğini koruyor.)

ABD'nin Mexico City Büyükelçiliği'nde bir yandan kutlama hazırlıkları yapılıyor bir yandan da hummalı bir çalışma yürütülüyordu. Yetkililer 20 milyon dolarlık mükafatın kime nasıl paylaşılacağını kararlaştıraya çalışıyordu.

RCQ Misyon Gücü'nün eski ve aktüel üyeleri, gönderdikleri kısa bildirilerle birbirlerini kutluyordu. Casuslar bir yandan da Caro Quintero'nun yeni çekilmiş fotoğraflarına bakıyordu.

Görev gücünün kurucusu, "Simsiyah saçlarıyla gençleşmiş üzere görünüyordu" diye tanım etti kartel başkanını.

"NASIL YAKALADIĞIMIZI BİZ BİLİYORUZ…"

Büyükelçilik'teki kutlamalar başlamadan üzücü haber geldi. Operasyona katılan Meksikalı deniz piyadelerini taşıyan helikopterlerden biri Sinaloa'da yere çakılmış 14 asker hayatını kaybetmişti. (Kaza hala soruşturuluyor fakat birinci bulgular helikopterin yakıtının bittiğine işaret ediyor.)

Büyükelçilik vazifelileri planlanan kutlamayı iptal etti.

Birkaç gün sonra Lopez Obrador günlük basın toplantısı için çıktığı kürsüde DEA'in Caro Quintero'nun yakalanmasında "doğrudan hiçbir rolü olmadığını" söyledi.

Bu açıklama DEA casuslarını şaşırtmadı. Lopez Obrador'un kendilerine hisse biçmemesi beklenen bir şeydi fakat tekrar de 9 yıllık uğraşlarının bu formda noktalanmasını tuhaf bulmuşlardı.

Eski casuslardan biri son noktayı şu sözlerle koydu: "Onu nasıl yakaladığımızı biz biliyoruz. Asıl değerli olan, hayatının geri kalanını parmaklıklar gerisinde geçirecek olması."

The Washington Post'un "Inside the long, fraught quest to recapture Mexican drug lord Caro Quintero" başlıklı haberinden derlenmiştir.