Ukrayna Savaşı, Kraliçe’nin ölümü, Elon Musk’ın Mars projesi… Nostradamus’un kehanetleri 21’inci yüzyılda neden hâlâ popüler?

İngiltere'nin en çok satan gazetelerinden biri olan The Guardian'ın 5 Temmuz 1999 tarihli manşeti çok değişikti: "Nostradamus Yanıldı (Eğer Dün Dünyanın Sonu Geldiyse Bu Başlığı Göz Gerisi Edin Lütfen)"

Nostradamus'un kehanetlerinden haberdar olmayanlar büyük olasılıkla içlerinden "Ne saçmalamış bunlar?" diye geçirdi lakin 16'ncı yüzyılda yaşamış bu Fransız astroloğun dünyanın sonu için verdiği tarihin 4 Temmuz 1999 olduğunu bilenler, başlıktaki espriyi anlamıştı.

Üstelik Nostradamus öbür kehanetlerinin bilakis, dünyanın sonu konusunda çok kesin sözler kullanmış ve nokta atışı diyebileceğimiz bir tarih vermişti:

Bin dokuz yüz doksan dokuz yılının yedinci ayında
Göklerden dehşetin Hükümdarı gelecek
Büyük Angolmois Hükümdarı'nın tekrar canlanmış hali olacak
Öncesinde ve sonrasında, bahtımızda varsa, Mars karar sürer.

Nostradamus'un metinlerini manalandırmak için yıllarca çalışan tercümanların kimilerine nazaran, bahsi geçen dehşetin hükümdarı deccal olmalıydı.

"Angolmois" sözünü 16'ncı yüzyıl Fransızcasında Moğollar için kullanılan "Mongolais" sözünün anagramı olduğuna inananlar da vardı. Onlar bu tabirleri, Avrupa'nın doğudan gelecek toplulukların işgaline uğrayacağının kesin işareti olarak görüyordu. Lakin bu doğuluların Ruslar mı, Çinliler mi yoksa Cengiz Han'ın torunları mı olduğu net değildi.

Nostradamus uzmanı Prof. Alexander Tollmann, bu sözleri o kadar telaş verici bulmuştu ki Avusturya'nın aşağı kesitlerindeki sığınağına çekilip günlerce felaketi beklemişti.

2023 HAZIRLIKLARI ŞİMDİDEN BAŞLADI

Tabii ki beklenen olmadı fakat bu tıp yol kazaları Nostradamus'un kehanetlerinin isabetliliğine dair inancı hiç zayıflatmadı. Hatta bir kehanete dayanarak 2023'ün Avrupa için felaketler yılı olacağına inanlar şimdiden hazırlıklara başladı.

Söz konusu kehanetinde Nostradamus, "Büyük Savaş'ın yedi ay sonrasında, beşerler berbatların elinde ölecek / Rouen, Evreux, Kral karşısında düşmeyecek" diyordu. (Rouen ve Evreux, Fransa'da iki kent.)

Bu cümleleri Ukrayna Savaşı'nın Üçüncü Dünya Savaşı'na dönüşeceğinin garantisi olarak yorumlayan çok. Hatta tekrar İngiltere'de yayımlanan The Daily Star gazetesinin astroloji müellifi geçtiğimiz günlerde okurlara şöyle bir tavsiye verdi:

"Savaşta yedi ayın dolması birinci bakışta kutlama yapma sebebi üzere görünebilir ancak Amerika ve Rusya üzere ülkelerin dehşet verici nükleer cephaneliği düşünüldüğünde, önlemli olmakta yarar var."

(Tabii bu hesapla Parislilerin de ortalık sakinleşene kadar Rouen'e sığınmaları gerekiyor.)

MUHTEMELEN HALÜSİNASYONLARINI KEHANET ZANNEDİYORDU

Sözün kısası Nostradamus'un öngörülerine itimat etmek için sebeplerimiz günden güne azalıyor. Hatta doğrusunu söylemek gerekirse, Nostradamus hayattayken bile geleceği ön görme açısından pek sağlam bir kaynak kabul edilmiyordu.

Bilindiği kadarıyla, 1547 ile 1555 yılları ortasında sekreterine tam 942 adet dörtlük dikte ettirmişti. Şairane bir lisanla söylenmiş bu dörtlüklerde geleceğe dair değişik iddialar yer alıyordu. Ne var ki Nostradamus bu esnada daima, çok tüketildiğinde halüsinasyonlara neden olduğu bilinen muskat cevizi yiyordu yani muhtemelen aklı başında değildi.

Hayatta olduğu yıllarda daima acımasız tenkitlerin hatta günümüz tabiriyle söylememiz gerekirse "trollüklerin" amacı oluyordu. Örneğin kendisini "Canavardamus'a Karşı Fransız" olarak nitelendiren Lord Hercules, 1558 tarihli Birinci Tahkir'inde Nostradamus'u şöyle nitelendiriyordu: "Boş kelamlar haykıran ve kestirimlerini ve fantezilerini sokaklarda yayan beyinsiz ve meczup bir geri zekâlı."

KRALİÇE ÖLDÜKTEN SONRA İNGİLTERE'DE SATIŞLAR PATLADI

Nostradamus'un değeri vefatından sonra arttı. Birinci sefer 1555 yılında "Les Prophéties" (Kehanetler) ismiyle yayımlanan dörtlükleri o günden bu yana kitapçı raflarından inmedi.

Meraklılarına nazaran, Nostradamus'un kitaptaki öngörüleri ortasında İngiltere Hükümdarı 1'inci Charles'ın idam edilmesi, Büyük Londra Yangını, Fransız İhtilali, Napoleon ve Hitlerin yükseliş ve düşüşleri, ABD Lideri John F. Kennedy ve Pakistan Başbakanı Benazir Bhutto'ya düzenlenen suikastlar, 11 Eylül atakları, 2015'te Paris'te düzenlenen silahlı taarruzlar hatta İngiltere'nin çiçeği burnunda hükümdarı 3'üncü Charles'ın tahtı bırakması üzere birçok değerli tarihi olay bulunuyor.

Okurlarla buluşmasının üzerinden 467 yıl geçmiş olmasına rağmen, Nostradamus'un kehanetleri hala çok satıyor.

Bunun son örneği geçtiğimiz ay İngiltere'de yaşandı. Mario Reading'in kaleme aldığı "Nostradamus: The Complete Prophecies for the Future" (Nostradamus: Eksiksiz Gelecek Kehanetleri) isimli kitap bir anda Sunday Times gazetesinin en çok okunanlar listesinde tepeye yerleşti.

Bunun sebebi Nostradamus'a ilişkin bir dörtlüğün Kraliçe 2'nci Elizabeth'in vefatına işaret ettiğiyle ilgili haberlerdi. Kitap Kraliçe'nin vefatından evvelki hafta yalnızca 5 kopya satarken 11-17 Eylül haftasında satış sayıları 8 bine ulaştı.

CHARLES TAHTI BIRAKACAK, YERİNE WILLIAM DEĞİL HARRY GEÇECEK

İlk olarak 2006'da yayımlanan kitabında Reading, başka Nostradamus alimlerinin gözden kaçırdığı bir noktanın altını çiziyor. Reading'e nazaran dörtlüklerin sıra numaraları, metinde bahsi geçen olayların yaşanacağı tarihlere tekabül ediyor.

İngiltere'de olay yaratan 10/22 sıra numaralı dörtlükte şu tabirler yer alıyor:

Boşanmasını onaylamadıkları için
İleride değersiz görülen bir adam
Halk adaların Kral'ını zorla yerinden edecek
Onun yerine asla kral olması beklenmeyen bir Adam geçecek.

Reading'e nazaran, İngiltere halkının aşina olması gereken bu dörtlük çok kapsamlı sonuçlara işaret ediyor. Bunların en başında da "Kraliçe Elizabeth'in 2022 yılı civarında 96 yaşındayken öleceği" geliyor.

2017'de hayatını kaybeden Reading'in yorumuna nazaran bu dörtlük Kral Charles'ın "kendisine ve ikinci eşine yönelik daima hücumlardan bıkıp" tahtı bırakacağını çünkü "İngiltere nüfusunun muhakkak bir kısmının Galler Prensesi Diana'dan boşanması nedeniyle kendisine dargın olduğunu" söylüyor.

Reading, "kral olması beklenmeyen Adam" ile kastedilenin de Prens Harry olduğunu söz ediyor. Yani bu yoruma nazaran, Charles'ın akabinde tahta William değil Harry geçecek.

ZAMANININ TOPLUMSAL MEDYA FENOMENİYDİ

Michel de Nostradame, 1503 yılında Saint-Remy-de-Provence'ta dünyaya geldi. Katolikti lakin ailesinde Museviler de vardı. Bu özelliğini bir avantaja çeviren Nostradamus, doğal kehanet iç güdüsünün atalarından kendisine miras olduğunu söylüyordu.

Gençliğinde gezgin eczacılık yaptı. İnsanların vebayla boğuştuğu bir periyottu ve ilaca muhtaçlık büyüktü.

Tarihçi Dan Jones, Nostradamus'un yaşadığı periyotları bugünle kıyaslayarak, "O vakitler da çok büyük toplumsal bölünmeler ve felaketler yaşanıyordu. Tıpkı vakitte matbaa makinesi yeni icat edilmişti ve hem pahalı fikirler hem de çılgınca saçmalıkların yayılması ziyadesiyle kolaylaşmıştı. Matbaa o günlerin toplumsal medyasıydı" diye konuştu.

Nostradamus fikirlerini yaymak için bu yeni aracı kullanmaya başladı. 1550'den itibaren kehanetler içeren yıllıklar yayınlamaya başladı. Les Propheties'i yazmaya ise 1554 yılında başladı. Dünyanın gelecekteki tarihini 1000 dörtlükte özetlemeyi amaçlıyordu. Bu 1000 dörtlük 10 yüzyıla ayrılmıştı.

KRALIN ÖLECEĞİNİ BİLMİŞ MİDİR BİLEMEMİŞ MİDİR?

Zamanla ünlenen Nostradamus, periyodun Fransa kraliçesi Catherine de' Medici ile yakın arkadaş oldu.

Kraliçe'nin eşi 2'nci Henry'nin vefatının akabinde, Nostradamus, şu dörtlüğünde bu elim olayı öngördüğünü argüman etti:

Genç aslan yaşlı olana üstün gelecek
Muharebe meydanında tek bir çarpışmada
Altın bir kafes ortasından geçip gözlerini oyacak
İki yara bir olacak ve o acımasız bir mevtle can verecek.

Nostradamus'un bu dizelerinin 1559'daki bir turnuvaya işaret ettiği yorumları yapıldı. Bu turnuvada Montgomery Kontu Gabriel'in mızrağı, 2'nci Henry'nin başına yanlışsız düzgün oturmayan miğferin ön kısmındaki esirgeyici kısmın içinden geçerek Kral'ın gözüne, boğazına ve şakağına sağlandı. 2'nci Henry 11 gün sonra hayatını kaybetti.

Diğer yandan bu kehanetin gerçek olup olmadığı o yıllarda bile hayli şüpheliydi zira bu dörtlük Kral'ın vefatından evvel yayımlanan metinler ortasında yer almıyordu.

KENDİ VEFATINI BİR GÜN EVVELDEN SÖYLEMİŞ ANCAK...

Nostradamus'un Kral 2'nci Henry'nin vefatını varsayım etmiş olmasından daha mümkün bir şey varsa o da yazdığı metinleri daha sonra okuyanların bu yakıştırmayı yapmış olması. Cambridge Üniversitesi'nde İngilizce profesörü olan Steven Connor, bu olguyu The Guardian'a şöyle açıkladı:

"Kehanetin gayesi size pay fiyatlarındaki dalgalanmalar konusunda önden ipucu vermek değil, yaşanan bir olayın öngörülebilir olduğunu teyit etmektir. Kehanetler yalnızca ve yalnızca geriye dönük olarak tesirlidir. Burada bir nevi öngörülmüş geriye bakış kelam bahsidir. Bir diğer deyişle evvelden bilebileceğiniz bir şeyi kehanet aracılığıyla öğrendiğinizde aslında çok geç kalmışsınızdır."

Bununla birlikte Nostradamus'un en azından kendi vefatıyla ilgili kehanetinin isabetli olduğu biliniyor. 1566'da hayatını kaybetmeden bir gün evvel öleceğini söyleyen Nostradamus'un bu esnada eklem iltihabı, beden ödemi ve damar sertliği nedeniyle neredeyse yatalak vaziyette olduğunu da unutmamak gerek. Bir öteki deyişle Nostradamus'un öleceğine ait kelamlarını derin bir kehanetten çok malumun ilamı olarak yorumlamak da mümkün.

DİL O KADAR MUĞLAK Kİ HERKES İSTEDİĞİ ÜZERE YORUMLUYOR

Nostradamus'un kehanetlerinin en hoş taraflarından biri, okurun metinleri istediği üzere yorumlamasına yer oluşturması.

Liberte E. LeVert takma ismiyle yayımlanmış "Prophecies and Enigmas of Nostradamus" (Nostradamus'un Kehanetleri ve Muammaları" isimli bir kitabı bulunan müellif Everett F. Blieler, metinlerdeki bu muğlaklığın şarlatanlık olarak görülebileceği üzere deha pırıltısı olarak da görülebileceğini söyledi.

The Guardian'a konuşan Blieler şöyle devam etti:

"Dolambaçlı kelamlar kullanma ve doğrudanlıktan kaçınma bu noktada değerli bir rol oynuyor. Astrolojik tarihlemelerinde birçok vakit saçmalıyordu, bu nedenle bağlaçlar tekrarlanıyordu. İki anlamlılık ihtimali yaratmak için pek bilinmeyen Latince sözlere başvuruyordu. Edatları, objeleri, dönüşlü fiilleri ve bağlaçları kullanmıyor, fiilleri mastar halinde bırakıp kişi ve vakit çekimi uygulamıyor ve çeşitli hallerde okunabilecek metinler kuruyordu."

Tarihçi Dan Jones ise Nostradamus'un kullandığı bu taktiklerin sıra dışı olmadığını belirterek şu tabirleri kullandı:

"Nostradamus muğlaklığın avantajlarıyla vahiylerin hararetini bir ortaya getirmişti. Bu çok harikulâde bir durum değil. O günden bu yana Merlin'den Monmouth'lu Geoffrey'e kadar birçok kâhin birebir şeyi yaptı. Bu muğlaklık bugün 'doğrulama önyargısı' dediğimiz şeyin yolunu açıyor. Ümitsizliğin hâkim olduğu vakitlerde kâhinler karşılarında ağızlarından çıkan meczup saçmalarına inanmaya hazır dinleyiciler buluyor. Karamsarlıkla kandırılabilirliğin kesişim noktası burası."

KEHANETLER TOPLUMSAL MEDYADA ÇOK POPÜLER

Bu son ayrıntı, içinde bulunduğumuz çağda neden hâlâ Nostradamus'a bu kadar ilgi gösterildiğini anlamak için de çok değerli. Jones'un sözüyle, o kâhinlerin vaktinde toplumsal medya yoktu fakat ürettikleri şeyler günümüzde toplumsal medyada tanınan olan içeriklere çok benziyordu. Buna ek olarak, Nostradamus'un kehanetlerinin son devirde toplumsal medyada süratle yayıldığını da belirtmekte yarar var.

Ünlü muharrir T.S. Eliot'ın deyişiyle, insanlık çok fazla gerçekliğe katlanamıyor. Hayatın kaçınılmaz biçimde kaotik olduğu, felaketlerin üst üste geldiği, geleceğin öngörülemediği durumlarda örüntüler, anlatılar ve mana bulmak istiyoruz.

Jones, "Büyük değişimlerin ya da toplumsal korkuların tesirli olduğu periyotlarda açıklama arıyoruz. Geçmişin ve geleceğin manalı bir anlatı oluşturmasını istiyoruz" dedi. Nostradamus üzere kâhinler de tam olarak bu işi yapıyor. Sıradan beşerler olan bizlerin gözümüzden kaçmış olanı gösterip manalı bir akışa oturtuyor.

İKLİM KRİZİ DE VAR, ELON MUSK DA…

Diğer yandan Nostradamus'un metinlerinin okuyana iç huzuru verdiğini söylemek mümkün değil. Üstelik daima yaşanacak felaketlerden bahsediliyor lakin nedenlerine hiç değinilmiyor. Steven Connor, "Nostradamus için yaklaşanı bilmenin bedeli, tarihin istikametini ve tutarlılığını kaybetmesi" kelamlarıyla özetledi bu durumu. Lakin süratle büyüyen Nostradamus sanayisi bundan hiç etkilenmiyor.

Dörtlükler tekrar tekrar okunuyor, yaklaşan felaketlere dair yorumlar yapılıyor. Örneğin "Buğdayın kilesi o kadar yüksek olacak ki adam adamı yiyecek" sözlerinin Ukrayna Savaşı'nın tahıl ticareti üzerindeki olumsuz tesirine işaret ettiği öne sürülüyor. Alışılmış bu mantıkla yamyamlığın yaygınlaşması kelam konusu olabilir fakat o pek akla yakın görünmüyor.

Nostradamus'un öngördüğü tez edilen bir öbür aktüel felaket de iklim krizi. Buna ispat olarak şu dizeler gösteriliyor:

Kırk yıl boyunca gökkuşağı hiç görülmeyecek
Kırk yıl boyunca her gün görülecek
Kuru toprak daha da kuruyacak ve görüldüğünde büyük seller yaşanacak.

Tabii bir de son devirde çok tanınan olan 5/23 numaralı dörtlük var:

İki rakip bir ortaya gelecek
Birden fazla başkalarının Mars'la birleştiği zaman
Afrikalı başkan korkacak ve titreyecek
İkili ittifak filo tarafından bölünecek.

2006'da yayımlanan kitabında Reading, bu satırları "iki gücün global savaşla gayret etmek için bir ortaya gelmesi" olarak yorumlamıştı.

Ancak Reading'in baba mesleğini sürdüren oğlu Laurie, Nostradamus'un kelamlarına daha farklı bir yorum getirdi. Laurie Reading'e nazaran "Afrikalı lider" tabiriyle Nostradamus, Güney Afrika doğumlu teknoloji milyarderi Elon Musk'ı ve Mars'ta koloni kurma planlarını kastediyor.

Söz konusu dörtlüğün yanına, bir öbür dörtlüğün modülü olan "Mars'ın ışığı sönecek" tabiri de eklenince Musk'ın Dünya'dan Mars'a taşınma planlarını rafa kaldırmak zorunda kalacağı ve dünyanın sonunu burada bizimle birlikte yaşayacağı sonucuna ulaşılıyor.

Bakalım 5/23'te yani Mayıs 2023'te Musk'ın Mars planları ne evrede olacak…

The Guardian'da yayımlanan "War in Ukraine, death of the Queen, Elon Musk … why are Nostradamus’s ‘predictions’ still winning converts?" başlıklı haberden derlenmiştir.