VAR odasında nasıl ders düştük?

Göreve geldiği günden bu yana birçok yeniliği hayata geçiren Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Lideri Mehmet Büyükekşi, dün bir prensip daha imza attı. Merkez Hakem Konseyi (MHK), basın mensuplarına yönelik olarak VAR Sistemi Bilgilendirme Toplantısı düzenledi. TFF’nin Riva’daki tesislerinde gerçekleşen buluşmada MHK Lider Vekili Murat Ilgaz, Türkiye’de birinci sefer VAR odasına alınan gazetecilere sistemin nasıl çalıştığını anlatıp onları VAR masasına oturttu ve Avrupa’da daha evvel oynanan kimi maçlarda yaşanan tartışmalı durumları izleterek karar vermelerini istedi. Hürriyet ismine toplantıyı takip eden İsmail Er ile Süleyman Arat’ın bu tarihi toplantıya ait izlenimleri ve VAR masasında iken birebir durumda nasıl ‘ters’ düştüklerini yazdı...

İSMAİL ER: KEŞKE GERÇEK BİR MAÇ SIRASINDA OLSAYDI

Açık konuşayım, VAR masasına oturduğumda büyük baskı altındaydım, çünkü yanımda bu işin uzmanları MHK Lideri Sabri Çelik, Lale Orta ve Serkan Tokat vardı! Yani yanılgı yapma lüksüm yoktu. Ekrana yansıtılan maçta bir penaltı konumu yaşandı. Birkaç saniye içinde yandaki ekranlarda bu durumun değişik açılardan çekilmiş 6-7 fotoğrafı gösterildi. Konuma bakar bakmaz birinci tespitim ‘penaltı’ oldu. Yanımda bulunan Süleyman Arat ise “Devam” dedi. Ben penaltıda ısrar ettim. Kale gerisinden yani zıt açıdan gelen bir manzara benim haklılığımı ortaya koyunca tüm hakemlerden tebrik aldım. Sonuçta VAR’ın o denli çok da abartılacak bir sistem olmadığını görmüş oldum. MHK’nın bu toplantısını faydalı bulmakla birlikte hâlâ değerli bir şeyin eksik olduğunu söz etmek isterim. Bu toplantı keşke gerçek bir maç sırasında olsaydı ve biz de hakemlerin kendi ortalarında yaptıkları konuşmaları duyabilseydik. Ayrıyeten, VAR’ın talimatıyla ofsayt çizgilerini çizen ‘tekrar gösterme operatörü’nün nasıl çalıştığını da canlı olarak görmek isterdim.

SÜLEYMAN ARAT: NE KADAR SIKINTI İŞ OLDUĞUNU ŞAHSEN YAŞADIM

VAR masasına oturduğumuzda önümüze rastgele konulan konumları izledik ve kendimizce karar verdik. İsmail Er’le birlikte izlediğimiz ‘açık ve bariz olmayan’ diye ekrana gelen bir penaltı konumunu tekraren farklı açılardan izledik. Ben tüm izlemelerimde ‘devam’ kararı verirken Er, birinci andan itibaren “Penaltı” dedi ve bunda ısrarcı oldu. Ben üretim gereği, bu tip sıkıntı kararların titizlikle inceledikten sonra verilmesini tercih ettiğim için “Devam” demeyi sürdürdüm. Fakat onca imaj ortasında yalnızca kale gerisinden yani tersten gelen bir manzara vardı ki, o manzara nitekim de konumun penaltı olduğunu gözler önüne seriyordu. Sonuçta VAR odası tecrübesi bana, orada vazife yapan hakemlerin işinin ne kadar güç olduğunu, onca imgeyi 1 saniye bile sektirmeden izleyip en süratli formda karar vermek zorunda olduklarını net olarak yaşattı. Kimse hakemlik mesleğini kolay sanmasın, sahiden çok güç iş...

VAR'IN İLKELERİ

1- VAR açık ve net formda gözden kaçan çok önemli olayların peşindedir. Daha gerçek kararın peşinde değildir.

2- VAR, hakeme durumu inceleme teklifinde bulunabilir. İncelemeyi sırf hakem başlatabilir.

3- En son karar her vakit hakem tarafından verilir.

4- İnceleme süreci ne olursa olsun, kararı süratle incelemek için rastgele bir vakit baskısı yoktur. Doğruluk vakitten daha kıymetlidir.

HAKEMLER, VAR'I HANGİ DURUMLAR KULLANIR?

GOLLER: Golden evvel golün geçersiz olması için bir ihlalin olup olmadığının incelemek.

PENALTI: Verilen yahut verilmeyen bir penaltı kararında açık bir kusur olup olmadığını incelemek.

KIRMIZI KART: Verilen yahut verilmeyen bir ihraç kararında açık bir yanılgı olup olmadığını incelemek (ikinci sarı kartlar hariç).

YANLIŞ KART: Hakemin ihlal yapan gruptan yanlış oyuncuya ihtar (sarı kart) yahut ihraç (kırmızı kart) vermesi durumunu incelemek

OFSAYT ÇİZGİSİ NASIL ÇİZİLİYOR?

1- VAR, topun ayaktan birinci çıkış anını tespit eder.

2- VAR, savunma oyuncusunun pozisyonunu işaretler.

3-VAR, hamle oyuncusunun pozisyonunu işaretler.

4- VAR, çizgilerin yazılım tarafından çizilmesi için gerekli onayı verir.

VAR'IN GÖREVİ

Bir maç görevlisidir (dördüncü hakem gibi). VAR ‘Yeniden Oynatma Operatörü’nün (RO) takviyesiyle oyun boyunca oyunun her anını denetim eder. Maçın seyrini değiştiren bariz bir yanlışın yahut gözden kaçan önemli bir olayın düzeltilmesini sağlamak için misyon yapar.

AVAR'IN GÖREVİ

VAR bir denetim yaparken karşılaşmayı ekrandan izler ve potansiyel incelenebilir bir olayı takip eder. VAR hakeminin müsabakayı izlemeye odaklanabilmesi için tüm disiplin kararlarının kaydını meblağ. Hakemin kesin kararını tablet aracılığı ile yayıncı kuruluşa iletir.

TEKRAR GÖSTERME OPERATÖRÜNÜN GÖREVİ

Operatörler karar verme sürecinin bir modülü değildir. VAR’ın direktifleriyle kamera imgelerinin seçilmesine yardımcı olur. Operatör, VAR hakemine ve monitöre geldiği anda hakeme yardımcı olmak için istenen tüm açıları getirmekten sorumludur.

EN DÜZGÜNÜNÜ YAPIP ÖRNEK ÜLKE OLACAĞIZ

TFF Lideri Mehmet Büyükekşi, gelecek haftadan itibaren Riva’daki VAR merkezinin, maç yapılmayan günlerde, evvelden randevu alınarak tüm basın mensuplarına, kulüp liderlerine ve teknik yöneticilere ziyaret için açılacağını söyledi. MHK tarafından düzenlenen VAR Sistemi Bilgilendirme Toplantısı’nda konuşan Büyükekşi, “Bu uygulamaya birinci olarak salı günü, Üstün Lig ve 1. Lig kulüp liderleri, teknik yöneticileri ve grup kaptanlarıyla başlıyoruz" dedi.

FUTBOL ARTIK DAHA ŞEFFAF

VAR’ın bariz yanılgıların önlenmesi konusunda büyük yarar sağladığını belirten Büyükekşi, “Geçmişle kıyaslandığında futbol, VAR sayesinde daha şeffaf düzeye geldi. 2022-23 dönemi prestijiyle dünyada VAR sisteminin en uygun uygulandığı ligler ortasında yer aldığımız gerçeğinin de bilhassa altını çizmek istiyorum. Hiç durmadan çalışıyoruz. VAR’ı en âlâ uygulayan örnek ülke olma amacımız var” diye konuştu.

ÇİZGİ SİNEMA HAZIRLADIK

Büyükekşi, VAR protokolünün büyük bir çoğunluk tarafından yanlış bilindiğini vurgulayarak, “VAR protokolünü hatırlatmak için buradayız. VAR sistemini çocukların dahi anlayabileceği biçimde göstermek için bir çizgi sinema hazırladık” dedi.

ÇELİK: YÜZDE 95 BAŞARILIYIZ

MHK Lideri Sabri Çelik ise, “VAR hakemlerinden mutluyuz. Şu anda muvaffakiyet oranımız yüzde 95. UEFA bile en uygun VAR odalarının Türkiye’de olduğunu tabir ediyor” diye konuştu.